Cristo.j avne,sth Cristo è Risorto!

+ O Καρκαβίας Εμμανουήλ Νιν

Επίσκοπος-Έξαρχος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος

+ P. Manuel Nin

Esarca Apostolico per i cattolici di tradizione bizantina in Grecia

ΑΓΙΟΝ ΠΑΣΧΑ 2017

Χριστός Ανέστη!

Αγαπητοί μου πιστοί,

Καθ´ όλη τη διάρκεια της  Πασχαλινής περιόδου ψάλουμε το Χριστός Ανέστη. Είναι επαναλαμβανόμενο γεγονός που σκοπό έχει να μετατρέψει και να ανανεώσει τη ζωή μας.  Σαν πραγματικοί χριστιανοί  οφείλουμε να βιώνουμε  πραγματικά  κάθε μέρα το αποτέλεσμα της προσευχής μας. Όλη τη Μεγάλη Σαρακοστή και ιδίως τη Μεγάλη Εβδομάδα, ψέλναμε λειτουργικά κείμενα μοναδικού θεολογικού βάθους. Τα τροπάρια και τα Απολυτίκια μας βοήθησαν να ψάλλουμε και να βιώσουμε το μυστήριο του Πάθους, του Θανάτου και της Ανάστασης του Κυρίου μας. Στην ουσία πρόκειται για Αναγνώσματα από κείμενα της Αγίας Γραφής που συγχρόνως μελετάμε και στην Ακολουθία των ωρών.

Ο Κατηχητικός Λόγος που απαγγέλουμε την ημέρα του Πάσχα, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που συνήθως διαβάζεται στο τέλος της Θείας Λειτουργίας της Αναστάσεως, είναι πραγματικά μια κατήχηση που αφορά τη χριστιανική μας πίστη. Είναι ένα κείμενο που μας βοηθάει να μελετήσουμε τη νίκη του Χριστού επάνω στο θάνατο, σαν επίκεντρο του χριστιανικού δόγματος: «εμφανίστηκε η κοινή βασιλεία, κανείς ας μην οδύρεται για τα σφάλματά του γιατί ανέτειλε από τον τάφο η συγχώρεση. Κανείς ας μη φοβάται το θάνατο, γιατί ο θάνατος του Σωτήρα μας ελευθέρωσε! Αναστήθηκε ο Χριστός και ο θάνατος του Σωτήρα μας ελευθέρωσε!» Τι σημαίνει λοιπόν για μας το να πανηγυρίζουμε το Άγιο Πάσχα, την Ανάσταση του Χριστού, και επομένως το να ομολογούμε την πίστη μας για την Ανάσταση Εκείνου που πέθανε κρεμασμένος  πάνω στο ξύλο του Σταυρού;

Καταρχάς για μας τους χριστιανούς, ο θάνατος του Χριστού επάνω στο ξύλο του Σταυρού, δεν είναι μια αποτυχία. Ο θάνατος επάνω στο Σταυρό είναι η νίκη της αγάπης πάνω στο θάνατο. Σίγουρα αυτά δεν είναι απλά καλά λόγια, αλλά είναι σημαντική πραγματικότητα για μας. Η αγάπη του Χριστού φανερώθηκε λαμπρά και ολοκληρωτικά επάνω στο ξύλο του Σταυρού.  Φανερώθηκε βέβαια και σε διάφορες και πολλές  στιγμές της επίγειας ζωής Του, όπως μας αναφέρει το Ιερό Ευαγγέλιο, όμως είναι επάνω στο Σταυρό που αυτή η αγάπη εκδηλώθηκε περίτρανα. Δηλαδή αυτή η σταυρική θυσία του Χριστού εκδηλώνει την απέραντη αγάπη Του προς τον Ουράνιο Πατέρα Του  και στα αδέλφια του, η οποία παραμένει πάντα εμφανής για την Εκκλησία, και για όλους τους ανθρώπους. Η αγάπη του Χριστού είναι μια αγάπη πονεμένη, επειδή συγκρούστηκε και συγκρούεται πάντα με το μίσος και με το κακό. Η μελέτη της Αγίας Γραφής μας αποδεικνύει πως ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο από αγάπη. Από αγάπη ο Χριστός γεννήθηκε σ αυτό τον κόσμο, και από αγάπη πήρε πάνω Του την αδύναμη ανθρώπινη φύση μας.

Στην προσωπική και εκκλησιαστική μας ζωή,  είμαστε μάρτυρες πως ο πόνος μπορεί να καταστρέψει τα πάντα. Όμως το μοναδικό πράγμα που παραμένει, είναι η αγάπη που ο ίδιος ο Κύριος φύτεψε μέσα στις καρδιές μας. Κάθε φορά που απαρνούμεθα  κάτι, ή που υποφέρουμε για κάτι, όχι όμως με αίσθημα πικρίας, αλλά θεληματικά και με αγάπη για το Χριστό, τότε παραδόξως γινόμαστε πιο δυνατοί. Η μεγάλη δύναμη και δυναμικότητα του Θεού φανερώνεται όχι τόσο στη δημιουργία και στα θαύματα, αλλά στο γεγονός ότι ο Θεός ταπεινώθηκε: «τα απαρνήθηκε όλα, πήρε δούλου μορφή κι έγινε άνθρωπος· και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού» (Φιλ. 2, 7-8).

Το Πάσχα είναι η νίκη της ζωής επάνω στο θάνατο, η νίκη της αγάπης επάνω στο μίσος. Η αγάπη και το μίσος δεν είναι απλά υποκειμενικά συναισθήματα, αλλά αντικειμενικότητες που μπορούν να επηρεάζουν τον εαυτό μας εφόσον είμαστε άνθρωποι και μάλιστα χριστιανοί.  Η αγάπη είναι μια δημιουργική δύναμη της ζωής μας, ενώ το μίσος είναι μια καταστρεπτική δύναμη της ζωής. Πολλές φορές παρατηρούμε πως το μίσος καταστρέφει τα πάντα, ενώ η αγάπη πάντα οικοδομεί, παρ´όλες τις δυσκολίες και τους πόνους που συναντάει. Η νίκη του Χριστού επάνω στο Σταυρό και η ένδοξη Ανάστασή Του, δεν μας προτρέπει απλά σε άμιλλα, αλλά μας μαθαίνει να υποφέρουμε κι εμείς με αγάπη και υπομονή, γιατί έτσι ο πόνος έχει δημιουργική και αναζωογονητική δύναμη. Επομένως αυτή η αγάπη μεταμορφώνει την καρδιά μας και μας κάνει ικανούς να αγαπάμε με ένα μέτρο πέραν της δικής μας ικανότητας. «Φτιάξε μου, Θεέ, μια καθαρή καρδιά και πνεύμα σταθερό εντός μου βάλε… Της λύτρωσής σου δώσ’ μου πάλι τη χαρά…» (Ψαλμός 50). Τότε, όπως λέει ο Άγιος Βασίλειος, ο θάνατος του Χριστού πάνω στο σταυρό δημιουργεί τη ζωή.

Τα λειτουργικά κείμενα όλης της περιόδου του Πεντηκοσταρίου είναι γεμάτα από ενδιαφέροντα  κείμενα για τη χριστιανική μας ζωή. Οι τρεις πρώτες Κυριακές, δηλαδή η Κυριακή του Πάσχα, του Θωμά και των αγίων Μυροφόρων γυναικών, μας συγκρίνουν με την πραγματικότητα και την αλήθεια του Αναστημένου Χριστού. Οι επόμενες τρεις Κυριακές, δηλαδή του Παραλύτου, της Σαμαρείτιδος και του Τυφλού, μας υπενθυμίζουν το ρόλο του Βαπτίσματος για τη χριστιανική μας ζωή, εφόσον και οι τρεις ευαγγελικές περικοπές αφορούν το Άγιο Βάπτισμα.  Έπεται η Κυριακή της Αναλήψεως  του Κυρίου, η Κυριακή των Θεοφόρων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, η Πεντηκοστή και η Κυριακή των Αγίων Πάντων. Εμείς οι χριστιανοί είμαστε ανανεωμένοι από το Άγιο Πνεύμα που λάβαμε την ημέρα του Βαπτίσματος καθώς  και από τα υπόλοιπα Μυστήρια που αυξάνουν μέσα μας τη χάρη του Θεού. Για να συνειδητοποιήσει κανείς την ενδόμυχη παρουσία του Χριστού μέσα του, και να γευθεί το βαθύ νόημα του Θεού και των πραγμάτων του Θεού και επομένως να βιώσει μια αποφασιστική εσωτερική ανανέωση, πρέπει να υποδέχεται κάθε μέρα τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος που καταλήγει εντός του με ποικίλους τρόπους. Υπογραμμίζω τη λέξη «να υποδέχεται» διότι ως χριστιανοί χρειαζόμαστε να ανοίγουμε την καρδιά μας στην εν Θεώ ζωή. Με άλλα λόγια έχουμε ανάγκη να φροντίζουμε την πνευματική και χριστιανική μας ζωή. Ένας από τους πολλούς κινδύνους στη ζωή μας είναι ακριβώς το να μην δίνουμε σημασία στη ζωή μας, να παραμένουμε αδιάφοροι για την πνευματική μας ζωή, δηλαδή την προσωπική μας σχέση με το Θεό, με τους συνανθρώπους μας αλλά και με τον ίδιο τον  εαυτό μας. Στην πραγματική μας ζωή πρέπει να αφήνουμε τον Κύριο να μας μεταμορφώνει, και να ανανεώνει την καρδιά μας. Ζητάει όμως από μας καθημερινή προσπάθεια και  πιστότητα στο Ευαγγέλιο και στην προσευχή.

Δημιουργημένοι, ξαναδημιουργημένοι και ανανεωμένοι από τον Κύριο και την ένδοξη Ανάστασή Του, πρέπει να βιώνουμε την ίδια την πίστη που αναφέρεται στο Ανάγνωσμα του Προφήτη Ιεζεκιήλ (37, 1-10) που διαβάζουμε το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου: «Ένιωσα πάνω μου τη δύναμη του Κυρίου. Μ’ έβγαλε με το Πνεύμα Του έξω, μ’ έφερε σε μια πεδιάδα που ήταν γεμάτη κόκαλα…». Εδώ η ερώτηση: «άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» Η απάντηση του ανθρώπου είναι: «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». Το «εσύ ξέρεις» δε σημαίνει μια απλή γνώση, αλλά μια βαθιά γνώση του μυστηρίου, του πυρήνα των πραγμάτων. Και στο τέλος του Αναγνώσματος: «Εγώ θα φέρω πνοή μέσα σας και θα πάρετε ζωή. Θα σας δώσω νεύρα και θα κάνω να έρθει πάνω σας σάρκα και θα τη σκεπάσω με δέρμα· μετά θα σας δώσω πνοή και θα πάρετε ζωή. Τότε θα μάθετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος». Αυτή η καταπληκτική περικοπή του Ιεζεκιήλ πρέπει να διαβαστεί μέσα στο λειτουργικό πλαίσιο του Μεγάλου Σαββάτου: ο Χριστός κατεβαίνει στον Άδη και δωρίζει τη ζωή σ’ εκείνα τα ξερά κόκαλα, και, βγαίνοντας από τον Άδη, πιάνει από το χέρι τον Αδάμ και έτσι ενώνει τον λαό της Παλαιάς Διαθήκης με τον λαό της Καινής Διαθήκης. Ο Χριστός γίνεται «Pontifex» δηλαδή «Κατασκευαστής Γεφυρών» εφόσον δημιουργεί μια γέφυρα μεταξύ παλαιού και νέου, μεταξύ θανάτου και ζωής. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» αυτή είναι μια ερώτηση που ο Κύριος απευθύνει στον καθένα μας σε σχέση με το Χριστό που αναστήθηκε, και σε σχέση με την πραγματική μας ζωή. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι πάντα ίδια: «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». Η ανάγνωση μας συγκρίνει με μια συγκεκριμένη όψη της πίστης μας, δηλαδή με την ελπίδα. Η ερώτηση του Κυρίου στον Προφήτη, υποβάλλεται κάθε μέρα και σε μας, λαό συγκεντρωμένο γύρω από τον Τάφο Του, που  Τον ομολογούμε Ζωοποιό. Ο Απόστολος Παύλος απαντάει λέγοντας πως η δική μας ελπίδα είναι ο ίδιος ο Χριστός. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα; … Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». Επομένως η χριστιανική ελπίδα, είναι ελπίδα χαράς που προέρχεται από την Ανάσταση του Χριστού, σαν μεγαλύτερο δώρο του Αναστημένου μας Κυρίου. «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις!» Έτσι απαντάμε και εμείς, με τα λόγια του Προφήτη, επειδή ο Κύριος είναι εκείνος που σώζει, κατέβηκε στον Άδη και ανέβηκε στους ουρανούς παίρνοντας μαζί Του τον Αδάμ και την Εύα, δηλαδή όλη την ανθρωπότητα. Να ζούμε λοιπόν κι εμείς με την ελπίδα, να ζούμε με τη χαρά του Χριστού.  Ακούγοντας την προφητεία του Ιεζεκιήλ, εγγυώμεθα πως η ελπίδα μας είναι ο ίδιος ο Χριστός, που πέθανε και αναστήθηκε και εισέρχεται σε όλη τη χριστιανική μας ζωή.

Και εμείς, πιστοί της Ελληνικής Καθολικής Εξαρχίας θα συγκεντρωθούμε γύρω από τον κενό Τάφο του Χριστού, γύρω από εκείνον τον ωραίο Τάφο για να ομολογήσουμε την πίστη μας, για να ψάλλουμε σε Εκείνον, την Ζωή εν Τάφω, που είναι η Πηγή της νέας Ζωής, ανανεωμένης διαμέσου του θανάτου Του και της Ανάστασής Του. Αυτό το Άγιο Πάσχα που εορτάζω μαζί σας ως Αποστολικός Έξαρχος, επιθυμώ να σας ενθαρρύνω να βιώσουμε μαζί πνευματικά αυτές τις άγιες και μεγάλες ημέρες, με ανανεωμένη καρδιά, με τη δύναμη της Ανάστασης του Κυρίου μας. Να ζήσουμε πραγματικά σαν χριστιανοί, καλεσμένοι από τον Κύριο, για να Τον ομολογούμε και να Τον κηρύττουμε Αναστημένο εκ νεκρών, και επομένως να Τον βιώνουμε  στη Χώρα μας ως μικρό αλλά αγαπητό ποίμνιο Εκείνου, του Αναστημένου Κυρίου.

Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος.

Pasqua 2017

Χριστός ανέστη!

Durante tutto il periodo pasquale cantiamo il tropario Χριστός ανέστη…. È come un ritornello che vuole configurare, rinnovare tutta la nostra vita. Quello che preghiamo, che fa parte della nostra vita di preghiera, del nostro patrimonio di preghiera, è quello che poi dovremmo vivere nella quotidianità della nostra vita concreta come fedeli cristiani. Durante la Quaresima e soprattutto nella Settimana Santa abbiamo cantato dei testi liturgici, dei tropari di una profondità teologica unica. Testi, tropari, che ci hanno portato a cantare ed a vivere il mistero della passione, della morte e della risurrezione del Signore. Sono dei testi che ci fanno riprendere, ritornare alla Parola di Dio che ci viene data nella liturgia.

L’omelia o catechesi di san Giovanni Crisostomo che viene letta alla fine della liturgia della notte di Pasqua è una vera catechesi sulla fede cristiana, un testo che, come tanti tropari, ci fa contemplare la vittoria di Cristo sulla morte, il centro della nostra fede: ...è apparso infatti il regno universale, nessuno pianga i suoi peccati, perché dalla tomba è sorto il perdono; nessuno tema la morte, perché la morte del Salvatore ci ha liberati! Cristo è risorto dai morti... (tropario di Pasqua); la morte del Salvatore ci ha liberati! (Omelia di San Giovanni Crisostomo). Cosa vuol dire per noi oggi celebrare, vivere la Pasqua di Cristo, proclamare la nostra fede nella risurrezione di Colui che fu appeso al legno della croce? In primo luogo per noi cristiani la morte di Cristo sulla croce non è un fallimento; la morte sulla croce è una vittoria dell’amore sulla morte, e queste non sono né possiamo viverle noi come belle parole e basta. L’amore di Cristo si è manifestato in modo pieno nella croce; si manifestò in diversi momenti lungo la sua vita come ci insegnano i vangeli, ma è nella croce dove questo amore, questa donazione al Padre e ai fratelli diventa ed è tuttora vera epifania per la Chiesa, per gli uomini. Un amore, quello di Cristo che è un amore sofferente, in tanto che si è scontrato e si scontra con l’odio, con il male. Il nostro contatto con la Sacra Scrittura ci mostra che Dio per amore creò il mondo, per amore nacque in questo mondo come uomo, per amore prese su di se la nostra fragile umanità.

Siamo testimoni, nella nostra vita personale, ecclesiale, nel mondo, che la sofferenza può distruggere tutto; però una cosa alla fine rimarrà: l’amore, quello che il Signore ha piantato nei nostri cuori. Ogni volta che rinunciamo a qualcosa, che sopportiamo qualcosa, e non con un senso di ribelle amarezza, ma volontariamente e per amore, questo ci rende paradossalmente non più deboli ma più forti. La grande potenza, forza di Dio si manifesta più che nella creazione o in qualcuno dei suoi miracoli, nel fatto che ha “svuotato” se stesso: ma annientò se stesso prendendo natura di servo, diventando simile agli uomini; e apparso in forma umana si umiliò facendosi obbediente fino alla morte e alla morte in croce (Fil 2,7).

Pasqua come vittoria della vita sulla morte, dell’amore sull’odio; amore e odio che non sono due cose, due sentimenti puramente soggettivi, ma realtà ben oggettive che segnano e cambiano o possono cambiare la nostra realtà concreta come uomini, come cristiani. Amore come realtà creativa nella nostra vita; odio come realtà distruttiva in essa; tante volte ne facciamo esperienza di come l’odio distrugge e come l’amore, pur nella difficoltà, nella sofferenza, costruisce. La vittoria di Cristo sulla croce, e la sua risurrezione ci pongono a noi cristiani non soltanto davanti ad un bel esempio da imitare -e questo sarebbe già qualcosa; ma molto di più: la vittoria di Cristo sulla morte, il suo amore totale nella sofferenza ha una forza creativa, ricreativa in noi, trasforma il nostro cuore e ci fa capaci di amare in una misura al di là delle nostre capacità. “Un cuore puro crea in me, o Dio, e uno spirito retto rinnova nelle mie viscere… Rendimi l’esultanza della tua salvezza…” (Salmo 50). Allora la morte di Cristo sulla croce, come afferma san Basilio, è una morte creatrice di vita.

La liturgia del periodo pasquale, come d’altronde tutti i periodi della liturgia bizantina, è assai carica di temi importanti per la nostra vita come cristiani: per tre domeniche: Pasqua, Tommaso e le Mirofore la liturgia ci confronta con la realtà e la verità del Risorto; per tre altre domeniche: il Paralitico, la Samaritana ed il Cieco Nato ci mette di fronte alla centralità -al ruolo- battesimale nella vita cristiana -sono tre Vangeli chiaramente centrati nel tema pasquale del battesimo; poi ancora l’Ascensione, la Domenica dei Padri di Nicea, la Penteco­ste e alla fine Tutti i Santi. Noi, cristiani, siamo rinnovati dallo Spirito Santo nel Battesimo e negli altri sacramenti che accrescono in noi questo dono iniziale. Infatti, perché ognuno di noi prenda coscienza della presenza intima di Cristo, perché ognuno di noi acquisti il gusto e il senso profondo di Dio e delle cose di Dio ed esperimenti così un rinnovamento interiore decisivo, è necessario che ogni giorno accogliamo il dono dello Spirito che approda in noi in modi assai diversi. Sottolineo la parola accogliere perché come cristiani abbiamo bisogno di aprire il nostro cuore alla vita di Dio; in altre parole abbiamo bisogno di curare la nostra vita di fede, la nostra vita in Cristo. Uno dei più grandi pericoli che abbiamo nella nostra vita è quello della non curanza della propria vita, una non curanza per quanto riguarda al rapporto con Dio, con gli altri, con noi stessi. Nella nostra vita concreta dobbiamo lasciarci trasformare dal Signore, lasciar che lui nella sua vita di Risorto trasformi -ricrei- il nostro cuore, e questo richiede da parte nostra una fedeltà quotidiana al Vangelo, all’annuncio della sua Buona Novella, alla preghiera.

Creati, ricreati, rinnovati dal Signore nella sua Pasqua, dobbiamo vivere quella fede che abbiamo visto profetizzata il Sabato Santo nel testo di Ezechiele 37,1-10: Fu su di me la mano del Signore... mi portò fuori... e mi mise nel mezzo della pianura piena di ossa umane... E quindi la domanda: Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa? E la risposta dell’uomo: Signore, tu lo sai! -e questo “sai” non indica una semplice conoscenza, ma un penetrare fino in fondo il segreto, il cuore di qualcosa. E infine: Io vi mando lo Spirito di vita, metto in voi i nervi, faccio crescere la carne, stendo la pelle e vi do il mio Spirito e vivrete. E conoscerete che io sono il Signore... Questo bellissimo testo di Ezechiele va letto nel contesto liturgico del Sabato Santo: Cristo scende nell’Ade e porta la vita a quelle “ossa inaridite”, e tirando fuori, prendendo per mano Adamo unisce il popolo dell’Antica Alleanza con quello della Nuova Alleanza, lui Cristo diventa il vero “pontifex” cioè colui che crea un ponte, un passaggio tra il vecchio e il nuovo, tra la morte e la vita­. “Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa? È una domanda che ci viene fatta ad ognuno di noi sia in riferimento a Cristo -e per la fede sappiamo che lui è risorto e vive in noi-, sia in riferimento alla nostra realtà concreta: “Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa?” E la risposta è sempre quella del profeta: “Signore, tu lo sai!” La lettura ci confronta con ­un aspetto preciso della nostra fede, cioè la speranza. La domanda del Signore al profeta, ci viene posta a noi, comunità radunata per la preghiera attorno a un sepolcro di cui confessia­mo che ne sgorga la vita, ci viene posta a noi ogni giorno. Paolo risponde che la nostra speranza è Cristo; non è qualcosa che ci viene data da fuori ma è Lui Cristo, la nostra speranza. “Figlio dell’uo­mo, vivranno queste ossa?... Signore, tu lo sai!...”. La speranza cristia­na, allora, è una speranza gioiosa che viene, che nasce dalla risurrezione di Cristo, il grande dono del Risorto. “Signore, tu lo sai!”, nella parola del profeta, perché tu sei colui che ci salva, colui che disceso agli inferi ne rissali trascinando con te Adamo ed Eva, cioè l’umani­tà. Vivere nella speranza, vivere in Cristo. Sempre ascoltando ancora la profezia di Ezechie­le, affermiamo quindi che la nostra speranza, Cristo, morto e risorto, arriva e penetra tutta la nostra vita cristiana.

E noi come Esarcato Apostolico in Grecia, come Chiesa, ci raduneremo attorno alla tomba vuota di Cristo, attorno a quella tomba bella per professare la nostra fede, per cantare che Lui, la Vita messa nella tomba, è anche la fonte della vita nuova rinnovata nella sua morte e la sua risurrezione. Nella mia prima Pasqua come esarca apostolico, voglio incoraggiarvi a vivere questi giorni santi con un cuore nuovo, ricreato dalla forza della risurrezione del Signore. A viverlo come cristiani greco cattolici chiamati ad annunciare che Lui, il Signore, è risorto dai morti. A viverlo come Chiesa di Cristo in Grecia, piccola e debole in tante cose ma fortificata e vivificata dalla speranza di sapersi amata, guidata e voluta dal Signore Risorto.

Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος.