Icona del concilio di Nicea 325

La celebrazione dei 1700 anni del concilio di Nicea 325.

Un evento profetico.

           Quando stamane, un amico mi ha mandato il testo del libretto della celebrazione della preghiera ecumenica fatta quest’oggi a Nicea (Iznik) per la commemorazione dei 1700 anni del concilio ecumenico celebrato in quel luogo l’anno 325, alla presenza di papa Leone XIV e di numerosi patriarchi e capi di Chiese cristiane orientali, ospiti del patriarca ecumenico di Costantinopoli Bartolomeo I, ho vissuto per un attimo una visione quasi profetica. È durata un attimo, ma è stata bella ed appunto spero che questa celebrazione possa diventare proprio profetica, o se non altro venga messa in quel desiderio di tutti i cristiani “affinché siamo uno in Cristo”.

 

La celebrazione fatta negli scavi archeologici della basilica di San Neofito appunto a Nicea, ha radunato cristiani di diverse confessioni attorno direi a quei quattro pilastri su cui poggia -dovrebbe poggiare ed aver poggiato sempre- la vita di ogni Chiesa cristiana: il Vangelo, la preghiera, la carità ed infine -come l’acqua viva che sgorga dai tre primi pilastri- la concelebrazione attorno ai Santi Misteri. E la celebrazione odierna è stata sorretta già da tre di questi quattro pilastri: l’ascolto e l’accoglienza del Vangelo (Gv 17,21): “…che siano tutti uno; e come tu, o Padre, sei in me e io sono in te, anch'essi siano in noi, affinché il mondo creda che tu mi hai mandato”, che è la pericope letta e proclamata in questa celebrazione. Poi il Padrenostro, la preghiera insegnataci dal Signore recitata tutti insieme, preceduta dalla recitazione del Credo che è stato di nuovo oggi, come lo fu millesettecento anni fa, epifania di vera e propria comunione nella fede. In terzo luogo la carità, la fraternità tra i capi di queste Chiese che hanno sì una storia travagliata e non sempre pacifica neppure fraterna tra di loro, ma che per grazia del Signore in questi ultimi tempi, che forse non sono ancora gli ultimi, il Signore ha suscitato in essi un vero desiderio di autentica e rinnovata comunione tra di loro. Infine, l’unica concelebrazione attorno ai Santi Misteri; e questo non è il pilastro mancante, bensì possiamo dire il pilastro ancora in costruzione, i cui mattoni, uno dopo l’altro, sono la nostra preghiera, la nostra accoglienza dell’altro, la nostra carità, il nostro perdono veramente cristiano.

 

          Una celebrazione quella odierna, come lo fu il concilio di millesettecento anni fa, che è riuscita -e uso questo termine con tremore e quasi con pudore- a radunare cristiani di tutte le confessioni -cioè, come prima delle divisioni che sorgeranno dopo i due concili ecumenici del V secolo, appunto Efeso 431 e Calcedonia 451. Le presenze nella celebrazione a Nicea oggi sono significative e, lo ripeto ben convinto, anche profetiche: la storica pentarchia patriarcale di tradizione occidentale ed orientale, da Roma a Costantinopoli, ad Alessandria, ad Antiochia e fino a Gerusalemme. Assieme a vescovi dell’antichissima e venerabile Chiesa Assira, sorta dopo il concilio del 431 soprattutto a causa di fraintendimenti filologici ed anche ecclesiali, più che teologici o cristologici nella confessione dell’unica professione di fede. Assieme a patriarchi e vescovi delle Chiese ortodosse Siriaca, Copta, Armena, Etiopica, Malancarese, Chiese queste appunto sorte dopo il concilio del 451, anche esse segnate da questioni terminologiche che avrebbero dovuto non intaccare la comune professione di fede in Colui che si è incarnato dallo Spirito Santo nel seno della Vergine Maria e si è fatto uomo. Inoltre sono stati presenti anche alcuni dei patriarchi delle Chiese orientali cattoliche, quasi a preannunciare quella piena comunione, dono del Signore.

 

          Capi di Chiese cristiane radunati oggi assieme al papa Leone XIV, vescovo di Roma, la sede che presiede nella carità le altre Chiese cristiane, assieme al patriarca Bartolomeo I che, quasi come millesettecento anni fa, ha accolto oggi come padrone di casa i vescovi cristiani non più per discutere ma per riflettere sicuramente e soprattutto per pregare e pregare insieme, non più convocati da un potere del mondo ma da un Potere, una Forza che viene dall’alto.

 

          Nicea 2025 icona della piena comunione tra le Chiese cristiane? Sicuramente icona profetica di quella vera comunione tra le Chiese cristiane di Oriente e di Occidente. Un’icona che mi ha fatto sognare e sperare che in un futuro non troppo lontano, quando e come il Signore vorrà, tutti i cristiani possiamo poggiare sui quattro pilastri della vita ecclesiale, della vita cristiana secondo il Vangelo di Cristo. Un’icona che dovrebbe spingerci alla preghiera affinché tutte le Chiese cristiane, di tradizione ortodossa, di tradizione orientale cattolica e di tradizione latina continuiamo insieme, nella fede e nella speranza, e lasciando da parte qualsiasi remora del passato remoto o recente, a costruire, a mettere i mattoni mancanti in quel quarto pilastro che un giorno ci porterà a partecipare tutti dell’unico Corpo e Sangue di Cristo.

 +P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

La celebración del 1700 aniversario del Concilio de Nicea en 325.

Un acontecimiento profético.

 

          Esta mañana, cuando un amigo me envió el texto del folleto de la celebración de la oración ecuménica celebrada hoy en Nicea (Iznik) para conmemorar el 1700 aniversario del concilio ecuménico celebrado allí en el año 325, en presencia del Papa León XIV y numerosos patriarcas y jefes de Iglesias Cristianas Orientales, invitados del Patriarca Ecuménico de Constantinopla Bartolomé I, por un momento experimenté una visión casi profética. Duró un momento, pero fue hermoso y espero que esta celebración pueda llegar a ser verdaderamente profética, o al menos plasmarse en ese deseo de todos los cristianos "para que podamos ser uno en Cristo".

 

La celebración realizada en las excavaciones arqueológicas de la basílica de San Neófito en Nicea reunió a cristianos de diferentes confesiones alrededor de esos cuatro pilares sobre los que descansa la vida de toda Iglesia cristiana -debe descansar y siempre deberìa haber apoyado: el Evangelio, la oración, la caridad y finalmente —como el agua viva que fluye de los tres primeros pilares— la concelebración de los Santos Misterios. Y la celebración de hoy ya ha sido sostenida por tres de estos cuatro pilares: escuchar y acojer el Evangelio (Jn 17:21): "... que todos son uno; y así como tú, Padre, estás en mí y yo en ti, ellos también pueden estar en nosotros, para que el mundo crea que me has enviado", que es el pasaje que se ha leido y proclamado en esta celebración. Luego el Padre Nuestro, la oración que nos enseñó el Señor recitada todos juntos, precedida por la recitación del Credo que fue hoy, como fue hace mil setecientos años, una epifanía de verdadera comunión en la fe. En tercer lugar, la caridad y la fraternidad entre los líderes de estas Iglesias que han tenido una historia problemática y no siempre pacífica, ni siquiera fraterna entre ellos, pero que por la gracia del Señor en estos últimos tiempos, que quizás aún no sean los últimos, el Señor ha despertado en ellas un verdadero deseo de auténtica y renovada comunión. Finalmente, la única concelebración en torno a los Santos Misterios, y no como pilar que falta, sino podemos decir el pilar aún en construcción, cuyos ladrillos, uno tras otro, son nuestra oración, nuestra aceptación del otro, nuestra caridad, nuestro verdaderamente cristiano perdón.

 

          La celebración de hoy, como lo fue el concilio de hace mil setecientos años, ha logrado —y uso este término con temblor y casi pudor— reunir a cristianos de todas las confesiones, es decir, como antes de las divisiones que surgirán tras los dos concilios ecuménicos del siglo V, precisamente Éfeso 431 y Calcedonia 451. La presencia en la celebración de Nicea hoy es significativa y, repito con gran convicción, también profética: la histórica pentarquía patriarcal de la tradición occidental y oriental, desde Roma hasta Constantinopla, Alejandría, Antioquía y hasta Jerusalén. Junto con obispos de la antigua y venerable Iglesia Asiria, que surgió tras el Concilio de 431 principalmente por malentendidos filológicos e incluso eclesiales, más que por malentendidos teológicos o cristológicos en la confesión de la única profesión de fe. Junto con los patriarcas y obispos de las iglesias ortodoxas Siríaca, Copta, Armenia, Etíope y Malancar, iglesias que surgieron tras el Concilio de 451, también marcadas por cuestiones terminológicas que no deberían haber afectado a la profesión común de fe en Aquel que, se encarnó del Espíritu en el seno de la Virgen María y se hizo hombre. Además, algunos de los patriarcas de las Iglesias Católicas Orientales también estuvieron presentes, como si predijeran que la plena comunión era un don del Señor.

 

          Los jefes de las Iglesias cristianas se han reunido hoy junto con el Papa León XIV, obispo de Roma, la sede que preside en caridad a las demás Iglesias cristianas, junto con el patriarca Bartolomé I que, casi hace mil setecientos años, recibió hoy a los obispos cristianos como anfitrion ya no para discutir, sino para reflexionar con certeza y, sobre todo, para orar y rezar juntos, no reunidos por un poder del mundo, sino por un Poder, una Fuerza que viene de arriba.

          ¿Icono de Nicea 2025 de plena comunión entre las Iglesias cristianas? Sin duda, un icono profético de esa verdadera comunión entre las Iglesias cristianas de Oriente y Occidente. Un icono que me hizo soñar y esperar que, en un futuro no muy lejano, cuando y como el Señor lo quiera, todos los cristianos puedan descansar sobre los cuatro pilares de la vida eclesial, de la vida cristiana según el Evangelio de Cristo. Un icono que nos impulse a la oración para que todas las Iglesias cristianas, de tradición ortodoxa, de tradición católica oriental y latina, continúen juntas, en fe y esperanza, dejando de lado cualquier vacilación del pasado remoto o reciente, para construir, para poner los ladrillos que faltan en ese cuarto pilar que algún día nos llevará a todos a participar en el único Cuerpo y Sangre de Cristo.

 P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

Ο εορτασμός της 1700ης επετείου της Συνόδου της Νίκαιας 325

Ένα προφητικό γεγονός.

 

         Όταν δέχθηκα από έναν φίλο μου το κείμενο του φυλλαδίου του εορτασμού της οικουμενικής προσευχής που πραγματοποιήθηκε σήμερα στη Νίκαια (Ιζνίκ) για τον εορτασμό της 1700ης επετείου της Οικουμενικής Συνόδου που εορτάστηκε εκεί το έτος 325, παρουσία του Πάπα Λέοντα ΙΔ ́ και πολλών Πατριαρχών και αρχηγών των Ανατολικών Χριστιανικών Εκκλησιών, προσκεκλημένων του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου Α',  βίωσα για μια στιγμή ένα σχεδόν προφητικό όραμα. Κράτησε μια στιγμή, αλλά ήταν όμορφη και ελπίζω ότι αυτή η γιορτή μπορεί να γίνει πραγματικά προφητική, ή τουλάχιστον να τεθεί σε αυτή την επιθυμία όλων των Χριστιανών «για να είμαστε ένα εν Χριστώ».

         Ο εορτασμός που πραγματοποιήθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές της βασιλικής του Αγίου Νεοφύτου στη Νίκαια, συγκέντρωσε χριστιανούς διαφορετικών ομολογιών γύρω από αυτούς τους τέσσερις πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η ζωή κάθε χριστιανικής Εκκλησίας - πρέπει να αναπαύεται και πρέπει πάντα να αναπαύεται: το Ευαγγέλιο, η προσευχή, η φιλανθρωπία και τέλος - όπως το ζωντανό νερό που ρέει από τους τρεις πρώτους πυλώνες - το συλλείτουργο γύρω από τα Άχραντα Μυστήρια. Και ο σημερινός εορτασμός έχει ήδη υποστηριχθεί από τρεις από αυτούς τους τέσσερις πυλώνες: την ακρόαση και την υποδοχή του Ευαγγελίου (Ιω. 17:21): «... ότι είναι όλοι ένα. και όπως εσύ, Πατέρα, είσαι ενωμένος μαζί μου και εγώ είμαι μέσα σου, μπορεί να είναι και αυτοί μέσα μας, για να πιστέψει ο κόσμος ότι εσύ με έστειλες», που είναι το απόσπασμα που διαβάζεται και διακηρύσσεται σε αυτή τη εορτή. Στη συνέχεια, η προσευχή του Κυρίου, η προσευχή που μας δίδαξε ο Κύριος απαγγέλθηκε από όλους μαζί, πριν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως που ήταν και σήμερα, όπως ήταν πριν από χίλια επτακόσια χρόνια, μια θεοφάνεια αληθινής κοινωνίας στην πίστη. Τρίτον, η φιλανθρωπία, η αδελφοσύνη μεταξύ των αρχηγών αυτών των Εκκλησιών που έχουν μια ταραγμένη ιστορία και δεν είναι πάντα ειρηνικοί, ούτε καν αδελφικοί μεταξύ τους, αλλά που με τη χάρη του Κυρίου σε αυτούς τους τελευταίους καιρούς, που ίσως δεν είναι ακόμη οι τελευταίοι, ο Κύριος ξύπνησε μέσα τους μια αληθινή επιθυμία για αυθεντική και ανανεωμένη κοινωνία μεταξύ τους. Τέλος, το μοναδικό συλλείτουργο γύρω από τα Άχραντα Μυστήρια. Και αυτός δεν είναι ο πυλώνας που λείπει, αλλά μπορούμε να πούμε ο πυλώνας που είναι ακόμα υπό κατασκευή, του οποίου οι λίθοι, ο ένας μετά τον άλλον, είναι η προσευχή μας, η αποδοχή του άλλου, η φιλανθρωπία μας, η αληθινά χριστιανική μας συγχώρεση.

          Ο σημερινός εορτασμός, όπως και η σύνοδος πριν από χίλια επτακόσια χρόνια, έχει καταφέρει – και χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο με τρόμο και σχεδόν σεμνότητα – να φέρει κοντά τους Χριστιανούς όλων των ομολογιών, δηλαδή όπως και πριν από τις διαιρέσεις που θα προκύψουν μετά τις δύο οικουμενικές συνόδους του πέμπτου αιώνα, ακριβώς την Έφεσο 431 και τη Χαλκηδόνα 451. Η παρουσία στον εορτασμό της Νίκαιας σήμερα είναι σημαντική και, επαναλαμβάνω με μεγάλη πεποίθηση, και προφητική: η ιστορική πατριαρχική πενταρχία της δυτικής και ανατολικής παράδοσης, από τη Ρώμη μέχρι την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια, την Αντιόχεια και μέχρι τα Ιεροσόλυμα. Μαζί με τους επισκόπους της αρχαίας και σεβάσμιας Ασσυριακής Εκκλησίας, που προέκυψε μετά τη Σύνοδο του 431 κυρίως λόγω φιλολογικών και ακόμη και εκκλησιαστικών παρεξηγήσεων, παρά θεολογικών ή χριστολογικών παρεξηγήσεων στην ομολογία της μίας ομολογίας πίστης. Μαζί με τους πατριάρχες και τους επισκόπους της Συριακής, της Κοπτικής, της Αρμενικής, της Αιθιοπικής, της Μαλανκαρίας Ορθόδοξης Εκκλησίας, αυτές οι Εκκλησίες προέκυψαν μετά τη Σύνοδο του 451, που χαρακτηρίστηκαν επίσης από ορολογικά ζητήματα που δεν έπρεπε να επηρεάσουν την κοινή ομολογία πίστης σε Εκείνον που, ενσαρκωμένος από το Άγιο Πνεύμα και την Παρθένο Μαρία, ενσαρκώθηκε και έγινε άνθρωπος. Επιπλέον, μερικοί από τους πατριάρχες των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών ήταν επίσης παρόντες, σαν να προμήνυαν αυτή την πλήρη κοινωνία, δώρο του Κυρίου.

          Οι Αρχηγοί των Χριστιανικών Εκκλησιών συγκεντρώθηκαν σήμερα μαζί με τον Πάπα Λέοντα ΙΔ ́, Επίσκοπο Ρώμης, την έδρα που προεδρεύει με φιλανθρωπία των άλλων Χριστιανικών Εκκλησιών, μαζί με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο Α ́, ο οποίος, σχεδόν πριν από χίλια επτακόσια χρόνια, καλωσόρισε τους χριστιανούς επισκόπους ως οικοδεσπότης σήμερα όχι πλέον για να συζητήσει αλλά για να σκεφτεί σίγουρα και πάνω απ' όλα να προσευχηθεί και να προσευχηθεί μαζί τους.  Δεν καλείται πλέον από μια δύναμη του κόσμου αλλά από μια Δύναμη, μια Δύναμη που έρχεται από ψηλά.

          Νίκαια 2025 εικόνα πλήρους κοινωνίας μεταξύ των Χριστιανικών Εκκλησιών; Σίγουρα μια προφητική εικόνα αυτής της αληθινής κοινωνίας μεταξύ των Χριστιανικών Εκκλησιών Ανατολής και Δύσης. Μια εικόνα που με έκανε να ονειρεύομαι και να ελπίζω ότι στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, όταν και όπως θέλει ο Κύριος, όλοι οι Χριστιανοί μπορούν να αναπαυθούν στους τέσσερις πυλώνες της εκκλησιαστικής ζωής, της χριστιανικής ζωής σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Χριστού. Μια εικόνα που θα πρέπει να μας παρακινήσει να προσευχηθούμε ώστε όλες οι χριστιανικές Εκκλησίες, της Ορθόδοξης παράδοσης, της Ανατολικής Καθολικής παράδοσης και της Λατινικής παράδοσης, να συνεχίσουν μαζί, με πίστη και ελπίδα, και αφήνοντας κατά μέρος κάθε δισταγμό του μακρινού ή πρόσφατου παρελθόντος, να χτίσουν, να βάλουν τους λίθους που λείπουν σε αυτόν τον τέταρτο πυλώνα που μια μέρα θα μας οδηγήσει όλους να συμμετάσχουμε στο ένα Σώμα και Αίμα του Χριστού.

 +Π. Μανουέλ Νιν

Αποστολικός Έξαρχος