Lettera pastorale aprile-maggio 2017

Il 16 aprile abbiamo celebrato la Pasqua, la risurrezione del Signore nostro Gesù Cristo. Lungo la Settimana Santa abbiamo vissuto e celebrato l’amore sconfinato del Signore per gli uomini, per ognuno di noi, che malgrado le nostre paure, i nostri tradimenti, il nostro rinnegarlo per timore, per sfiducia, ci sappiamo pero perdonati, amati e redenti da Lui e con Lui risuscitati a vita nuova. Le celebrazioni liturgiche dei giorni santi ci hanno portato a vivere il mistero della nostra fede, hanno radunato dei fedeli che nella nostra chiesa della Santissima Trinità o nelle altre chiese e cappelle dell’Esarcato hanno celebrato e vissuto la loro fede. Molti o pochi siano stati i fedeli presenti, essi sono sempre una benedizione, un dono del Signore per il nostro Esarcato. Il grande peccato che il Signore rimprovera a Davide è quello del censimento del suo popolo, cioè il misurare le proprie forze, dimenticando il dono, la grazia del Signore verso il suo popolo. Delle volte pure noi potremmo cadere in questa tentazione, in questo peccato, cioè di censire, di contare, quanti siamo, quanti eravamo…, fatto che ci potrebbe portare o all’orgoglio -e credo che non sia il nostro caso- o alla disperazione e allo sconforto. Ringrazio il Signore che in questa mia prima Quaresima, Settimana Santa e Pasqua all’Esarcato mi ha fatto vedere come la nostra Chiesa è viva, nelle celebrazioni domenicali e nelle grandi feste, nella gioia festosa della Pasqua ed anche nella sobrietà della liturgia quaresimale.

“Non disperare mai dalla misericordia di Dio”, dice San Benedetto ai suoi monaci, e da monaco benedettino lo dico pure ai nostri sacerdoti e fedeli dell’Esarcato: non lasciamoci prendere dallo sconforto che nasce dalle difficoltà, che ci sono veramente, ma che il Signore in tanti modi ci fa vedere che possono essere superate. Ringrazio tutto il clero dell’Esarcato per tutto quello che nella Quaresima e nella Settimana Santa ha fatto per fare delle celebrazioni liturgiche, della vita sacramentale, un momento di incontro con il Signore.

Dopo un anno dalla mia ordinazione episcopale a Roma nella basilica di San Paolo fuori le Mura il giorno 15 aprile del 2016, e dalla mia intronizzazione come Esarca Apostolico il 14 e 15 maggio successivi nella cattedrale di Aghia Triada ad Atene, voglio ringraziare il Signore per il suo amore, la sua misericordia, la sua fedeltà in ogni giorno ed in ogni momento della mia vita, e soprattutto per il suo amore fedele verso il nostro Esarcato Apostolico. Questo suo amore, questa sua fedeltà si è manifestata nella vita liturgica e sacramentale della nostra Chiesa lungo le grandi feste dell’anno liturgico, ed anche nella quotidianità di ogni giorno attraverso il servizio, la carità, il lavoro, la dedizione di tante persone che prestano da noi la loro diaconia. Un anno segnato, se mi permettete, dal mio apprendistato di tante cose, contrassegnato da tanti momenti di grazia e di croce, di gioia e di sofferenza, momenti che il Signore ha usato per farci crescere, per aiutarci a capire qual è la Sua volontà. Ringrazio i sacerdoti dell’Esarcato, quelli da noi incardinati, anche per il servizio alle comunità ucraina e caldea, e quelli venuti da altre realtà orientali cattoliche dell’Europa per aiutare la nostra piccolezza, aiuto che ringrazio per la generosità ed il disinteresse con cui è svolto. Ringrazio le persone che lavorano nell’Esarcato, ad Atene e altrove, per il loro servizio fatto con dedizione ed amore veramente encomiabili. Ringrazio le suore di Pammakaristos per il loro aiuto e sostegno in tanti modi, e per la loro fervente preghiera a sostegno della nostra piccola Chiesa orientale cattolica. Al Signore per primo e a tutti voi, sacerdoti, seminaristi, suore, fedeli, il mio sentito ringraziamento.

Un anno, questo passato, in cui ho potuto conoscere tutte le realtà dell’Esarcato. Quindi dopo averci pensato e pregato, ho deciso di procedere ad alcuni cambiamenti e nomine. Come sapete, già dal mese di luglio 2016 ho dovuto provvedere alla sostituzione di P. Eutichio Roussos nella parrocchia di Giannitsà a causa della sua malattia, che non gli permetteva di continuare il suo servizio come parroco. P. Eutichio è rientrato all’Esarcato ad Atene dove è ben curato; una cura che è fatta anche per p. Michele Printesis, svolta da due signore che si alternano ogni giorno. La cura di p. Eutichio è fatta con l’accordo di tutta la sua famiglia, fratelli e nipoti. L’età veneranda dei sacerdoti pone delle volte dei limiti che però giorno dopo giorno vengono affrontati serenamente e con la collaborazione di tutti.

Quindi, dopo un anno come Esarca Apostolico, vorrei procedere a due nomine e ad alcune decisioni di carattere liturgico.

Nomine.

A Giannitsà, prima di procedere ad una nomina definitiva nella parrocchia dei santi Pietro e Paolo, ho voluto far passare un po di tempo dopo la partenza di p. Eutichio, per vedere la situazione ed anche per valutare le possibilità che avevamo in Esarcato. Nel frattempo, dal mese di ottobre risiede in Esarcato ad Atene p. Szabolcs Papp, sacerdote greco cattolico ungherese che dopo i suoi corsi di greco moderno, ha iniziato ad aver cura della parrocchia di Giannitsà. Dopo alcuni mesi, e con l’accordo anche del metropolita Filip Kocics dell’Ungheria, ho deciso di nominare P. Szabolcs Papp come amministratore parrocchiale della parrocchia dei Santi Pietro e Paolo a Giannitsà.

Inoltre, dal mese di gennaio risiede all’Esarcato anche p. Bessarione Cuocci, monaco di Grottaferrata, che presta il suo servizio pastorale da noi, dopo aver ottenuto una esclaustrazione canonica per due anni dal suo monastero. All’Esarcato, nella nostra chiesa cattedrale di Aghia Triada, ho potuto vedere la devozione ed il servizio pastorale svolti da molti anni da p. Stefano Marangos, ed anche ho visto la sua disponibilità a spostarsi a Giannitsà alcune delle domeniche quando è stato necessario. Data la sua età veneranda, ho deciso di nominare p. Bessarione Cuocci come amministratore parrocchiale della chiesa cattedrale di Aghia Triada.

Ringrazio i pp. Stefano ed Eutichio per il loro lavoro pastorale lungo gli anni e la loro dedizione per il bene dei fedeli di tradizione bizantina in Grecia, ad Atene ed a Giannitsà.

La comunità ucraina sempre molto numerosa in Grecia, specialmente ad Atene, ha avuto il cambiamento del suo sacerdote incaricato, p. Oreste Kozak, che è stato nominato egumeno del monastero degli studiti alle porte di Roma. Il nuovo sacerdote ucraino è il p. Andrej Tverdohlib che dal mese di aprile abita nell’Esarcato e ha cura della comunità ucraina. Ringrazio p. Oreste per il suo servizio in questi anni alla comunità ucraina, ad anche per la sua disponibilità di aiuto nei grandi momenti dell’anno liturgico.

La comunità caldea ha avuto il dono dell’ordinazione diaconale e quindi sacerdotale di P. Noel Kosso alla fine del 2016. Ringrazio il Signore per questo dono, ed anche il patriarca di Babilonia dei Caldei, per la sua imposizione delle mani su questo nostro sacerdote.

         Vita liturgica.

Vorrei accennare ad alcune questioni di carattere liturgico nel nostro Esarcato. La vita liturgica di qualsiasi comunità cristiana, di qualsiasi Chiesa cristiana, sia orientale che occidentale, è qualcosa di vitale per quella Chiesa. Vedendo come la liturgia viene celebrata, si capisce come una Chiesa manifesta, professa e vive la propria fede. La “fedeltà” alla propria tradizione liturgica di ogni Chiesa cristiana non è uno schiavo “rubricismo” bensì la custodia di qualcosa che segna la vita, il modo di essere, il modo di manifestarsi di ogni Chiesa cristiana. Nel nostro Esarcato la vita liturgica viene celebrata direi in modo degno ed ineccepibile. Vorrei precisare alcuni punti per migliorare ancora un po la nostra vita liturgica.

Primo punto. Ribadire che nel nostro Esarcato celebriamo la liturgia secondo la tradizione bizantina, e nel modo più possibile nella fedeltà alle tradizioni bizantine, indicate anche dal Typikon che condividiamo con le Chiese ortodosse. L’amore, il rispetto, lo zelo direi per la liturgia mettono in evidenza la vera “cattolicità” della nostra Chiesa di tradizione bizantina.

Secondo punto. Nelle concelebrazioni, sia presente o non il vescovo, i sacerdoti debbono indossare i paramenti liturgici al completo. Se ragioni che vengono dai limiti di malattia, impongono una riduzione a qualcuno dei sacerdoti, costui deve indossare almeno il razon e l’epitachilion. Altrimenti tutti debbono indossare il parato completo, cioè: sticharion, epitrachilion, zonì, epimanichia e felonion. Se qualche sacerdote durante la liturgia deve svolgere eventualmente qualche altro servizio in chiesa come confessare o guidare o aiutare il canto liturgico, deve indossare sempre il razon e l’epitrachilion. È da evitare di essere presenti nella liturgia, in qualsiasi delle nostre chiese e cappelle dell’Esarcato, in borghese o semplicemente in “clergyman”. Inoltre, e d’accordo anche con le prescrizioni liturgiche emanate dalla Sede Apostolica attraverso la Congregazione per le Chiese Orientali, se in alcune celebrazioni sono presenti sacerdoti di altre tradizioni liturgiche cattoliche: caldei, latini, armeni…, essi debbono indossare i loro parati liturgici propri al completo. È un modo di manifestare il nostro amore e rispetto per la propria tradizione liturgica.

Terzo punto. Delle volte nelle chiese e cappelle dell’Esarcato si celebra la liturgia in un’altra tradizione liturgica oltre a quella bizantina: liturgia caldea, liturgia latina. Ribadisco che in ogni chiesa c’è un unico altare consacrato dal vescovo, e che manifesta simbolicamente l’unico corpo di Cristo che ci raduna per celebrare i Santi Misteri. L’altare è la tomba del Risorto, l’altare è l’ara del sacrificio di Cristo, l’altare è la mensa da cui ci viene data la Parola del Vangelo ed i Santi Misteri del Corpo e del Sangue di Cristo. Per rispettare questa dimensione sacramentale dell’altare, ed anche quella dell’architettura liturgica bizantina con cui le nostre chiese e cappelle sono state costruite, ribadisco quello che di per se dovrebbe essere già evidente, cioè che nelle nostre chiese e cappelle non va aggiunto nessun altare o tavolino supplementare di fronte all’unico e vero altare consacrato; inoltre rispettando la struttura architettonica delle nostre chiese, la liturgia deve essere celebrata “verso l’Oriente”, cioè verso l’abside. La liturgia caldea e la liturgia latina prevedono senza problemi una celebrazione “orientata” verso l’abside della chiesa, volgendosi il sacerdote verso i fedeli nei grandi momenti della proclamazione del Vangelo e della Santa Comunione, oltre che ai diversi inviti e benedizioni di pace.

L’Esarcato Apostolico di tradizione bizantina in Grecia respira a pieni polmoni, vivendo la cattolicità della Chiesa di Cristo nella propria tradizione bizantina, anche accogliendo le altre realtà presenti nel nostro Esarcato Apostolico.

Seguono i decreti di nomine ed i decreti liturgici.

+P. Emmanuele Nin

Esarca Apostolico

Ποιμαντική  Επιστολή

Απρίλιος - Μάιος 2017

Στις 16 Απριλίου εορτάσαμε το Άγιο Πάσχα, δηλαδή την ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα βιώσαμε την άπειρη Αγάπη του Κυρίου για τους ανθρώπους, επομένως για τον καθένα από μας, οι οποίοι, παρόλο τους φόβους, τις προδοσίες και τις απορρίψεις μας εξαιτίας του ενδοιασμού και της απιστίας μας, νιώθουμε να είμαστε συγχωρεμένοι, αγαπημένοι και λυτρωμένοι από τον Κύριο, και αναστημένοι στην καινούργια Tου ζωή. Οι Ιερές Ακολουθίες αυτών των αγίων ημερών μας βοήθησαν πραγματικά να βιώσουμε το μυστήριο της πίστης μας. Πολλοί πιστοί εκκλησιάστηκαν στο Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος όπως και στους άλλους Ναούς και παρεκκλήσια της Εξαρχίας μας για να προσευχηθούν και να εμβαθύνουν την πίστη τους. Ασφαλώς είτε λίγοι είτε πολλοί που ήταν εκείνες τις μέρες, σίγουρα όλοι αυτοί είναι πάντα για μας μια ευλογία, ένα δώρο που κάνει ο ίδιος ο Κύριος στην Εξαρχία μας. Η μεγάλη αμαρτία που ο Κύριος επικρίνει στον Δαβίδ είναι η απογραφή του λαού του, δηλαδή το να μετρήσει τις ανθρώπινες δυνάμεις, αγνοώντας τη δωρεά και τη χάρη του Κυρίου προς τον λαό του. Καμιά φορά και εμείς μπορούμε να πέσουμε σε αυτό τον πειρασμό, σε αυτή την αμαρτία, δηλαδή στο να μετρήσουμε πόσοι είμαστε σήμερα και πόσοι ήμασταν κάποτε. Γι’ αυτό κινδυνεύουμε να υπερηφανευτούμε – αν και δεν νομίζω να γίνει ποτέ αυτό – ή να απελπιστούμε και να απογοητευθούμε. Ευχαριστώ τον Κύριο διότι, στην πρώτη μου Τεσσαρακοστή, Μεγάλη Εβδομάδα και Πάσχα στην Εξαρχία, μου επέτρεψε να αντιληφθώ πως η τοπική μας Εκκλησία είναι ζωντανή στον εκκλησιασμό τις Κυριακές, τις μεγάλες εορτές, με την πανηγυρική χαρά του Πάσχα και την απλότητα των ακολουθιών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

«Ποτέ μην απελπίζεσαι από το έλεος του Θεού» έλεγε ο Άγιος Βενέδικτος στους μοναχούς του. Επομένως ως Βενεδικτίνος το λέω και εγώ στους ιερείς και στους πιστούς της Εξαρχίας μας. Μην απελπιζόμαστε ποτέ εξαιτίας των δυσκολιών που αν και υπάρχουν, όμως ο Κύριος μας καταδεικνύει, με ποικίλους τρόπους, πως μπορούμε να τις ξεπεράσουμε. Γι’ αυτό ευχαριστώ όλο τον ιερό κλήρο της Εξαρχίας για τις προσπάθειες που κατέβαλε όλη τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και τη Μεγάλη Εβδομάδα, προκειμένου να γίνουν όλες οι Ιερές Ακολουθίες και οι μυσταγωγικές λειτουργίες μια ευκαιρία συνάντησης με τον Κύριο.

Μετά από ένα χρόνο από την αρχιερατική μου χειροτονία στη Ρώμη, στη Βασιλική του Αγίου Παύλου εκτός Τειχών την 15η Απριλίου 2016, και από την Ενθρόνισή μου ως Αποστολικός Έξαρχος στις 14 και 15 Μαΐου στον Καθεδρικό Ι. Ναό της Αγίας Τριάδος στην Αθήνα, επιθυμώ να ευχαριστήσω τον Κύριο για την αγάπη Του, την ευσπλαχνία Του, την πιστότητά Του κάθε μέρα και κάθε στιγμή αλλά, πάνω απ’ όλα για την πιστή Του αγάπη προς την Εξαρχία μας. Η αγάπη και η πιστότητα του Κυρίου φανερώθηκαν στην λειτουργική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας μας κατά τη διάρκεια των μεγάλων εορτών όλου του έτους, αλλά και στην απλή καθημερινότητα στο προσωπικό μας διακόνημα, την αδελφική αγάπη, την εξυπηρέτηση, την αφοσίωση όλων όσων προσφέρουν στους χώρους μας τη διακονία τους. Με τη χάρη του Θεού πέρασε ο πρώτος μου χρόνος πλούσιος από εμπειρίες. Αυτός ο χρόνος υπήρξε μια μένα γεμάτος από πολλές στιγμές θείας χάρης αλλά και σταυρικού πόνου. Στιγμές που ουσιαστικά επέτρεψε ο Θεός για μια μεγαλύτερη πνευματική ωρίμανση και ανάπτυξη και για να μπορώ να διακρίνω πάντα το θείο θέλημα. Ευχαριστώ όλους τους σεβαστούς ιερείς της Εξαρχίας μας: εκείνους που είναι μέλη της ελληνικής κοινότητας των ιερέων, και εκείνους που ήρθαν πρόθυμα από τις άλλες ελληνόρρυθμες εκκλησίες της Ευρώπης για να βοηθήσουν γενναιόδωρα και να καλύψουν τις λειτουργικές και ποιμαντικές ανάγκες της τοπικής μας Εκκλησίας, όπως επίσης της ουκρανικής και της χαλδαϊκής κοινότητας. Ευχαριστώ τα άτομα που εργάζονται με αφοσίωση και μέριμνα στην Εξαρχία μας, στην Αθήνα και αλλού: η υπηρεσία τους είναι πολύτιμη και αξιέπαινη. Ευχαριστώ τις μοναχές της Παμμακαρίστου Θεοτόκου για την βοήθειά τους και την υποστήριξή τους με πολλούς τρόπους, και για την διακαή τους προσευχή που συνοδεύει και ενισχύει τη μικρή και τοπική μας ελληνόρρυθμη εκκλησία. Ευχαριστώ κατάκαρδα πρώτα τον Κύριο και μετά όλους εσάς ιερείς, ιεροσπουδαστές, μοναχές και πιστούς.

         Σε αυτό το χρόνο που πέρασε, γνώρισα τις διάφορες ανάγκες της Εξαρχίας, επομένως, εφόσον σκέφτηκα και προσευχήθηκα, αποφάσισα πλέον να κάνω μερικές αλλαγές και διορισμούς. Όπως ήδη γνωρίζετε, από τον Ιούλιο του 2016 αναγκάστηκα να απαλλάξω τον π. Ευτύχιο Ρούσσο από τον καθήκον του εφημερίου στο Ναό των Γιαννιτσών επειδή δεν μπορούσε να εκτελεί τα καθήκοντά του για λόγους υγείας. Από τότε ο π. Ευτύχιος επέστρεψε στην έδρα της Εξαρχίας στην Αθήνα, όπου παραμένει μόνιμα. Για τα προβλήματα της υγείας του χρίζει καθημερινής περίθαλψης η οποία γίνεται κατόπιν συνεννοήσεως με την οικογένειά του, δηλαδή τα αδέλφια του και τα ανίψια του. Παρομοίως για τον π. Μιχαήλ Πρίντεζη, τον οποίον φροντίζουν δύο κυρίες που εναλλάσσονται καθημερινά. Η σεβάσμια ηλικία των ιερέων της Εξαρχίας μας μερικές φορές περιορίζει και θέτει όρια, όμως κάθε μέρα αντιμετωπίζουμε τις συγκεκριμένες περιπτώσεις με γαλήνια και με την συνεργασία όλων.

         Επομένως, μετά από ένα χρόνο που είμαι Αποστολικός Έξαρχος, θέλω να προχωρήσω σε δυο διορισμούς και μερικές διατάξεις λειτουργικής φύσεως.   

Διορισμοί

         Πριν πάρω μια οριστική απόφαση για την ενορία των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στα Γιαννιτσά, ήθελα να περάσει ένα χρονικό διάστημα μετά από την αναχώρηση του π. Ευτύχιου για να αναλύσω τη συγκεκριμένη κατάσταση και να εκτιμήσω τις δυνατότητες που έχουμε στην Εξαρχία. Εντωμεταξύ, από τον προηγούμενο Οκτώβριο ήρθε στην Εξαρχία μας ο π. Szabocs Papp, ελληνόρρυθμος ιερέας από την Ουγγαρία. Μετά από μερικά μαθήματα νεοελληνικών ξεκίνησε να πηγαίνει στα Γιαννιτσά  για την ποιμαντική φροντίδα της ενορίας. Μετά από μερικούς μήνες, και σε συνεννόηση με τον Ούγγρο Μητροπολίτη του, Filip Kocics, αποφάσισα να διορίσω τον π. Szabocs Papp ενοριακό διαχειριστή της Ενορίας των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στα Γιαννιτσά.

         Στον Καθεδρικό μας Ναό της Αγίας Τριάδος στην Αθήνα, διαπίστωσα και θαύμασα την ευλάβεια και το ποιμαντικό ζήλο του π. Στέφανου Μαραγκού, ο οποίος τέλεσε εφημέριος πολλά χρόνια και έχει προσφέρει μεγάλο ποιμαντικό και πνευματικό έργο στην Εξαρχία. Αντιλήφθηκα επίσης, την καλή του διάθεση και την προθυμία του να πηγαίνει στα Γιαννιτσά, μερικές Κυριακές, προκειμένου να υπηρετεί την εκεί ενορία των Αγίων Αποστόλων όταν υπάρχει ανάγκη. Τον Ιανουάριο ήρθε στην Εξαρχία μας ο π. Βησσαρίων Κουότσης, ιερομόναχος της Κρυπτοφέρρης, ο οποίος, κατόπιν αιτήσεώς του, έλαβε διετή κανονική άδεια μοναστικής εξόδου (exclaustration). Λόγω της σεβάσμιας και προχωρημένης ηλικίας του π. Στέφανου, αποφάσισα να διορίσω τον π. Βησσαρίων Κουότση ενοριακό διαχειριστή του Καθεδρικού και Ενοριακού Ναού της Αγίας Τριάδος.

         Ευχαριστώ τον π. Στέφανο και τον π. Ευτύχιο για το ποιμαντικό τους έργο, που πρόσφεραν στην Εκκλησία με αφοσίωση και αυτοθυσία επί πολλά χρόνια, για το καλό και την πνευματική ζωή των ελληνορρύθμων καθολικών πιστών της Ελλάδος, στην Αθήνα και στα Γιαννιτσά.

         Η ουκρανική κοινότητα, πιο πολυάριθμη στην Ελλάδα, ιδίως στην Αθήνα, φέτος είχε μια αλλαγή όσον αφορά τον ιερέα της: ο π. Oreste Kozak ονομάστηκε Ηγούμενος της Ι. Μονής των Στουδιτών κοντά στη Ρώμη. Ο νέος ιερέας της κοινότητας είναι τώρα ο π. Andriy Tverdokhlib, ο οποίος από τον Απρίλιο μένει στην Εξαρχία και ασχολείται με το ποιμαντικό έργο των πιστών. Ευχαριστώ τον π. Oreste Kozak για το διακόνημά του στην κοινότητα σε αυτά τα χρόνια, και για την πρόθεσή του να βοηθήσει στις μεγάλες εορτές του χρόνου.

         Η χαλδαϊκή κοινότητα έλαβε το πολύτιμο δώρο της χειροτονίας, πρώτα εις διάκονο και μετά εις πρεσβύτερο, του π. Noel Kosso, στο τέλος του 2016. Ευχαριστώ τον Κύριο για αυτό το δώρο, και ευχαριστώ τον Πατριάρχη της Βαβυλωνίας των Χαλδαίων που τον χειροτόνησε.

Λειτουργικές Διατάξεις

Επιθυμώ να επισημάνω μερικά θέματα, λειτουργικής φύσεως, που αφορούν την Εξαρχία μας. Η λειτουργική ζωή κάθε χριστιανικής κοινότητας και οποιασδήποτε χριστιανικής εκκλησίας, είτε ανατολικής είτε δυτικής Παράδοσης, είναι πραγματικά κεφαλαιώδης και ζωτικής σημασίας. Ο τρόπος με τον οποίον τηρείται το Λειτουργικό Τυπικό, αντιλαμβάνεται κανείς πως η Εκκλησία εκφράζει, ομολογεί και βιώνει την πίστη της και σέβεται την Παράδοσή της. Η πιστότητα στη Παράδοση της κάθε χριστιανικής εκκλησίας δεν είναι μια απλή δουλεία στη ρουμπρίκα, δηλαδή στις λειτουργικές οδηγίες, αλλά πρόκειται για μια προστασία που σημαδεύει τη ζωή, σαν τρόπο ύπαρξης και τρόπο έκφρασης της κάθε χριστιανικής εκκλησίας. Στην Εξαρχία μας το Λειτουργικό Τυπικό τηρείται με έγκυρο τρόπο, όμως επιθυμώ να επισημάνω μερικές παρατηρήσεις για να καλυτερέψουμε τη λειτουργική μας ζωή.

Πρώτη παρατήρηση: Στην Εξαρχία μας ακολουθούμε τον Ελληνικό Βυζαντινό Λειτουργικό Ρυθμό, που πρέπει να τηρούμε όσο το δυνατόν περισσότερο πιστά σύμφωνα με τις αυθεντικές Ελληνικές Βυζαντινές Παραδόσεις, όπως αναφέρει το Τυπικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας που ακολουθούμε. Ακριβώς η αγάπη, ο σεβασμός και ο ζήλος για τη λειτουργική εκφράζουν την καθολικότητα της Ελληνόρρυθμης Εκκλησίας μας.

Δεύτερη παρατήρηση: Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, οι ιερείς υποχρεούνται να φέρουν πάντα ολόκληρη την ιερατική τους στολή, όπως προβλέπει το Τυπικό, δηλαδή Στιχάριο, Επιτραχήλιο, Ζώνη, Επιμάνικα, Φελώνιο. Εάν κάποιος ιερέας έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, τότε μπορεί να ντύνεται τουλάχιστον με Ράσο και Επιτραχήλιο. Σε περίπτωση που κάποιος ιερέας κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας εκτελεί άλλο καθήκον στο Ναό, π.χ. το μυστήριο της Εξομολόγησης ή του ψάλτη ή του καθοδηγητή του ψάλτη, τότε πρέπει να είναι ενδεδυμένος πάντα με το Ράσο και το Επιτραχήλιο. Απαγορεύεται να παρουσιάζεται στη Θεία Λειτουργία και στις Ιερές Ακολουθίες, σε οποιονδήποτε Ναό ή παρεκκλήσιο της Εξαρχίας, ντυμένος με πολιτικά ή με το απλό κολάρο (clergyman). Επίσης, σύμφωνα με τις λειτουργικές οδηγίες θεσμοθετούμενες από την Αποστολική Έδρα διαμέσου της Ιεράς Συνόδου επί των Ανατολικών Εκκλησιών, σε περίπτωση που στη Θεία Λειτουργία είναι παρόντες ιερείς που ανήκουν σε άλλες Λειτουργικές καθολικές Παραδόσεις, π.χ. Χαλδαίοι, Λατίνοι, Αρμένοι, κτλ..., αυτοί οφείλουν να είναι ενδεδυμένοι με όλα τα άμφια της συγκεκριμένης παράδοσης στην οποίαν ανήκουν. Αυτός είναι ένας τρόπος να εκφράζουμε την αγάπη μας και το σεβασμό για τη δική μας Λειτουργική Παράδοση.

Τρίτη παρατήρηση: Μερικές φορές, στους Ναούς και στα παρεκκλήσια της Εξαρχίας, εκτός από τη Βυζαντινή Θεία Λειτουργία, τελείται η Θεία Λειτουργία άλλου Λειτουργικού Ρυθμού: π.χ. Χαλδαία, Λατινική. Σε κάθε Ναό και κάθε παρεκκλήσιο υπάρχει ένα ιερό Θυσιαστήριο, δηλαδή μια Αγία Τράπεζα καθαγιασμένη από τον Επίσκοπο, η οποία συμβολίζει το Σώμα του Χριστού που μας ενώνει και μας συγκεντρώνει για να τελούμε τα Άχραντα Μυστήρια. Η Αγία Τράπεζα συμβολίζει τον Ζωοδόχο Τάφο του Αναστημένου Κυρίου· είναι το Θυσιαστήριο που θυσιάζεται ο Χριστός· είναι η Τράπεζα στην οποία τοποθετούμε το Ιερό Ευαγγέλιο και συμμετέχουμε στο Άχραντο Σώμα και Τίμιο Αίμα του Χριστού. Για να σεβόμαστε αυτή την μυστηριακή διάσταση της Αγίας Τράπεζας, όπως και την λειτουργική βυζαντινή αρχιτεκτονική σύμφωνα με τη οποία οικοδομήθηκαν οι Ιεροί Ναοί μας και τα παρεκκλήσιά μας, καθορίζω ό,τι ήδη έπρεπε να είναι κατανοητό, δηλαδή στους Ναούς μας και στα παρεκκλήσιά μας απαγορεύεται να προστίθεται άλλη Αγία Τράπεζα ή επιπρόσθετο τραπέζι μπροστά από τη μοναδική και αληθινή καθαγιασμένη Αγία Τράπεζα για να τελεστεί η Θεία Λειτουργία. Επίσης, σύμφωνα με την λειτουργική βυζαντινή αρχιτεκτονική η Θεία Λειτουργία πρέπει να τελείται βλέποντας προς την Ανατολή, δηλαδή προς την αψίδα του Ιερού. Η Χαλδαϊκή και η Λατινική Θεία Λειτουργία προβλέπουν, χωρίς κανένα πρόβλημα, την τέλεση της Θείας Λειτουργίας βλέποντας προς την αψίδα του Ιερού, επομένως ο ιερουργός στρέφεται προς το λαό την ώρα που διαβάζει το Ιερόν Ευαγγέλιο και όταν μεταλαμβάνει τους πιστούς, και μάλιστα όταν τους ευλογεί.

Η Ελληνόρρυθμη Καθολική Εξαρχία της Ελλάδος βιώνει την καθολικότητα της Εκκλησίας του Χριστού δεχόμενη στους κόλπους της άλλες πραγματικότητες και άλλους Ρυθμούς της Εκκλησίας που υπάρχουν στα πλαίσια της Διοίκησης της Εξαρχίας μας. 

Ακολουθούν τα Επισκοπικά Διατάγματα για τους διορισμούς και τις λειτουργικές Διατάξεις.

+ Σεβ. Εμμανουήλ

Τιτουλάριος Επίσκοπος Καρκαβίας

Αποστολικός Έξαρχος των Ελληνορρύθμων Καθολικών της Ελλάδος