I santi Pietro e Paolo

Icona slava del XIX secolo

Lettera pastorale all’Esarcato Apostolico

Visita di Papa Francesco in Grecia

          Carissimi,

          Vi scrivo questa lettera come preparazione all’arrivo del Santo Padre Francesco in Grecia i prossimi giorni dal 4 al 6 dicembre. Come ben sapete, si tratta di una visita apostolica di Papa Francesco alla Chiesa Cattolica che è in Grecia, e a tutto il popolo fedele greco. Chiediamoci come viviamo noi, fedeli dell’Esarcato Apostolico per i cattolici di tradizione bizantina in Grecia, questo evento che sarà, sicuramente, un momento di grazia e di benedizione del Signore? Cosa vuole dire per noi, cattolici di tradizione bizantina, questa visita del Papa?

          Sarà una visita alla Grecia come popolo e come nazione, che è una nazione europea, una nazione nel confine sud dell’Europa, ma che se ne sente parte integrante ed integrata. Una visita anche ai suoi governanti e alle sue autorità, specialmente quest’anno che commemoriamo i 200 anni della rivoluzione greca del 1821. Una visita fraterna del vescovo di Roma anche alla Chiesa Ortodossa della Grecia, una visita quindi con una dimensione ecumenica, che vuole sicuramente rafforzare un fatto che per noi tutti dovrebbe essere fondamentale: cioè siamo tutti fratelli in Cristo, Lui è il Signore delle nostre vite come cristiani, sia che viviamo nella comunione della Chiesa Cattolica oppure della Chiesa Ortodossa. Ma sarà soprattutto una visita pastorale, paterna e fraterna del Papa, del vescovo di Roma alla Chiesa Cattolica che è in Grecia, una Chiesa con delle diocesi sparse per tutto il nostro territorio, e con realtà ecclesiali assai diverse tra di loro: latini, bizantini greci, bizantini ucraini, caldei, armeni. Chiese assai diverse tra di loro ma che si sentono membri dell’unico Corpo di Cristo.

          Sarà una visita, e questo forse ci creerà disagio e qualche sofferenza anche, segnata dalle limitazioni imposte soprattutto dalla pandemia Covid 19 e motivata anche da ragioni di sicurezza. Non tutti potremo vedere il Papa di persona, fisicamente, e quelli che potremo essere presenti sarà anche con la limitazione delle mascherine, dell’obbligo del vaccino, con la prudenza e la vigilanza necessarie. Vivremo anche questo momento, come ha affermato uno dei nostri sacerdoti “con preghiera e vigilanza”, “με προσευχή και προσοχή”.

          Cosa vuole dire una visita apostolica del vescovo di Roma? I papi del XX secolo, da Paolo VI in poi, hanno iniziato a viaggiare per il mondo per visitare le Chiese Cattoliche sparse per il mondo ed anche altre Chiese Cristiane, mossi dalla parola del Signore nel Vangelo di Luca 22, 31-32: «Simone, Simone… io ho pregato per te, affinché la tua fede non venga meno; e tu, quando sarai convertito, fortifica i tuoi fratelli». Questo ministero, che il Signore nel Vangelo affida a Pietro, viene continuato e portato a termine dai suoi successori nella sede romana. Pietro, nel suo successore Francesco viene in visita per confermare/fortificare con la sua parola, con la sua testimonianza, con il suo ministero, la nostra fede. Una fede delle volte forse debole, fragile, ma confermata dalla grazia del Signore e dal dono dello Spirito Santo, ed anche dalla fede degli apostoli: Pietro, che ci visita nel suo successore, Paolo che ad Atene ci ha annunciato il Cristo Risorto ed il suo Vangelo.

          Cosa vuole dire una visita apostolica del vescovo di Roma in Grecia? Questo ministero del vescovo di Roma di confermare la fede di tutti noi fratelli in Cristo, la vivremo a casa nostra, in Grecia. I vescovi, i sacerdoti, i diaconi, i monaci e le monache, e alcuni rappresentanti delle parrocchie lo troveremo il sabato pomeriggio, 4 dicembre nella cattedrale latina di San Dionigi. Lì il papa potrà brevemente conoscere e vedere dal vivo la vita delle nostre comunità in città e nelle isole. Il papa non potrà visitare tutte le nostre chiese, ma potremo trovarlo, ascoltare la sua parola e celebrare i Santi Misteri con lui, in un numero di presenze più numeroso, il pomeriggio della domenica al Megaro Mousikis. Sarà quel momento un dono per tutti noi cristiani cattolici in Grecia, di vivere e celebrare la nostra fede. Celebreremo la Liturgia secondo la tradizione latina, che è quella del vescovo di Roma, ma ci uniremo, nella concelebrazione liturgica tutti noi fedeli dell’Esarcato Apostolico, cattolici di tradizione bizantina greci e ucraini, ed i cattolici di tradizione caldea, nella concelebrazione assieme a me vostro vescovo, ai sacerdoti, alle monache, a tutti voi cari fedeli, concelebranti tutti in quella liturgia in cui, la grazia ed il dono dello Spirito Santo ci farà un unico Corpo di Cristo.

          Venendo da noi, il papa trova la Chiesa Cattolica che è in Grecia, e trova -e di questo dobbiamo esserne fieri- cattolici di origini diverse: bizantini greci e bizantini ucraini, latini, caldei, che sono tutti cattolici e siamo tutti, nel profondo del nostro cuore, anche greci. Sarà, e questo dobbiamo viverlo quelli che saremo presenti fisicamente e quelli che saremo presenti forse attraverso un teleschermo, un momento di comunione cristiana e cattolica profonda, che dovrà segnare la nostra vita cristiana in questo nostro paese che è la Grecia. Dobbiamo chiedere al Signore che ci faccia sentire sempre cattolici, cioè aperti alla vera comunione con tutti i fratelli, senza esclusioni, senza limiti nazionali o etnici, senza fanatismi che creano non ponti ma abissi. Un momento di grazia per essere veramente cattolici.

          Il Signore ci dia di vivere nella fede, nella speranza e nella carità del Vangelo questo momento ecclesiale e di grazia per tutti noi.

          +P. Emmanuil Nin

 

Αγαπημένα μου αδέλφια,

     Σας γράφω την παρούσα επιστολή ως προετοιμασία για την άφιξη του Αγίου Πατέρα Φραγκίσκου κατά τις προσεχείς ημέρες από 4 έως 6 Δεκεμβρίου 2021. Όπως καλά γνωρίζετε πρόκειται για μία αποστολική επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Καθολική Εκκλησία που βρίσκεται στην Ελλάδα, και σε όλο τον χριστιανικό λαό της χώρας. Ας διερωτηθούμε εμείς, ως καθολικοί χριστιανοί της βυζαντινής παράδοσης, με ποιο τρόπο ζούμε ακόμα και ως πιστοί της Αποστολικής Εξαρχίας, το γεγονός αυτό, το οποίο θα είναι ασφαλώς μία στιγμή χάρης και ευλογίας του Κυρίου; Τι σημαίνει αυτή η επίσκεψη του Πάπα, για εμάς τους Καθολικούς της βυζαντινής παράδοσης;

     Θα είναι μία επίσκεψη στην Ελλάδα ως λαός και ως έθνος, το οποίο είναι ένα ευρωπαϊκό έθνος, ένα έθνος στα νότια σύνορα της Ευρώπης, αλλά το οποίο αισθάνεται ολοκληρωτικό και ολοκληρωμένο μέλος της ηπείρου. Θα είναι επίσης μία επίσκεψη στις πολιτικές αρχές της χώρας, ιδιαίτερα το έτος κατά το οποίο γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την ελληνική απελευθερωτική επανάσταση του χίλια οκτακόσια είκοσι ένα. Θα είναι μία αδελφική επίσκεψη του Επισκόπου Ρώμης και προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, επομένως μία επίσκεψη οικουμενικών διαστάσεων, η οποία θέλει να υπογραμμίσει ένα γεγονός, που πρέπει να είναι για όλους μας θεμελιώδες: δηλαδή το γεγονός ότι όλοι είμαστε αδελφοί εν Χριστώ, ότι ο Χριστός είναι ο Κύριος της ζωής μας είτε ως χριστιανοί, είτε ζούμε στην κοινωνία της Καθολικής Εκκλησίας, είτε στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά θα είναι προπάντων μία ποιμαντική επίσκεψη, πατρική και αδελφική του Πάπα, του Επισκόπου Ρώμης, στην Καθολική Εκκλησία που βρίσκεται στην Ελλάδα, μία Εκκλησία με εκκλησιαστικές επαρχίες διάσπαρτες σε όλη την χώρα, και με εκκλησιαστικές πραγματικότητες αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους: Λατίνοι, Ελληνόρρυθμοι, Βυζαντινοί Ουκρανοί Καθολικοί, Χαλδαίοι, Αρμένιοι. Οι Εκκλησίες αυτές είναι αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους, αλλά αισθάνονται μέλη του μοναδικού Σώματος του Χριστού.

     Η επίσκεψη αυτή θα αντιμετωπίσει ίσως μερικές στεναχώριες και μερικούς πόνους, θα είναι σημαδεμένη από περιορισμούς, επιβεβλημένους προπάντων από την πανδημία του ΚΟVΙΤ 19 και από λόγους ασφαλείας. Δεν θα μπορέσουμε να δούμε όλοι προσωπικά τον Πάπα·ακόμα και όσοι μπορέσουμε να είμαστε παρόντες στις μεγάλες εκδηλώσεις θα περιοριζόμαστε από τις μικρές μάσκες, από την υποχρέωση του εμβολιασμού, από τις απαραίτητες φρόνηση και επαγρύπνηση. Όπως είπε ένας από τους ιερείς μας θα ζήσουμε το μεγάλο αυτό γεγονός «με προσευχή και προσοχή».

 Τι σημαίνει μία αποστολική επίσκεψη του Επισκόπου Ρώμης; Οι Πάπες του εικοστou αιώνα, από τον Παύλο τον έκτο και μετά, άρχισαν να ταξιδεύουν ανά τον κόσμο, επισκεπτόμενοι Καθολικές Εκκλησίες, διεσπαρμένες σε όλο τον κόσμο, και επίσης άλλες χριστιανικές Εκκλησίες, υποκινούμενοι από τον λόγο του Κυρίου στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο Λκ.22, 31-32: «Σίμων Σίμων! ….Εγώ προσευχήθηκα για σένα, να μη σε εγκαταλείψει η πίστη σου. Και εσύ όταν ξαναβρείς την πίστη σου, στήριξε τους αδελφούς σου». Αυτή η διακονία, την οποία, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, ο Κύριος εμπιστεύθηκε στον Απόστολο Πέτρο, συνεχίζεται και ολοκληρώνεται από τους διαδόχους του Πέτρου, στην Έδρα της Ρώμης. Ο Απόστολος Πέτρος στο πρόσωπο του διαδόχου του Φραγκίσκου, μας επισκέπτεται για να μας εδραιώσει και να μας δυναμώσει στην πίστη μας με τον λόγο του, με την μαρτυρία του, με την διακονία του. Η πίστη μας αυτή ενίοτε είναι ίσως αδύνατη, εύθραυστη, αλλά εδραιώνεται από τη χάρη του Κυρίου και από το δώρο του Αγίου Πνεύματος, και από την πίστη των Αποστόλων του: Αποστόλου Πέτρου, ο οποίος μας επισκέπτεται στο πρόσωπο του διαδόχου του, και του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος στον Άρειο Πάγο της Αθήνας μας κήρυξε τον Αναστημένο Χριστό και το Ευαγγέλιό του.

Τι σημαίνει μία αποστολική επίσκεψη του Επισκόπου Ρώμης στην Ελλάδα; Αυτή τη διακονία του Επισκόπου Ρώμης όπου στηρίζει όλους εμάς τους αδελφούς εν Χριστώ, θα τη ζήσουμε στο σπίτι μας στην Ελλάδα. Οι Επίσκοποι οι Ιερείς, οι Διάκονοι, οι Μοναχοί και Μοναχές, και μερικοί αντιπρόσωποι των ενοριών θα τον συναντήσουμε το απόγευμα του Σαββάτου 4 Δεκεμβρίου, στον Λατινικό Καθεδρικό ναό του Αγίου Διονυσίου. Εκεί ο Πάπας, σε μικρό χρονικό διάστημα, θα μπορέσει να γνωρίσει και να δει ζωντανά τη ζωή των κοινοτήτων μας στην πόλη και στα νησιά. Ο Πάπας δεν θα μπορέσει να επισκεφτεί όλες τις εκκλησίες μας, αλλά εμείς θα μπορέσουμε να τον συναντήσουμε, να ακούσουμε τον λόγο του και να τελέσουμε μαζί του τα Ιερά Μυστήρια· η σύναξή μας θα είναι πολυάριθμη το απόγευμα της Κυριακής, στο Μέγαρο Μουσικής. Η στιγμή εκείνη θα είναι ένα δώρο για όλους εμάς τους Καθολικούς Χριστιανούς στην Ελλάδα: να ζήσουμε και να πανηγυρίσουμε την πίστη μας. Θα τελέσουμε τη Θεία Λειτουργία με την λατινική παράδοση, την παράδοση του Επισκόπου Ρώμης. Αλλά θα ενωθούμε στην λατρευτική ιερουργία όλοι εμείς: οι πιστοί της Αποστολικής Εξαρχίας, οι Καθολικοί της βυζαντινής παράδοσης, Έλληνες και Ουκρανοί, και οι Καθολικοί Χαλδαϊκής παράδοσης, στο ιερό συλλείτουργο, μαζί με τον συλλειτουργούντα Επίσκοπό σας, τους Ιερείς, τις Μοναχές, και όλους τους αγαπητούς πιστούς, στο ιερό αυτό αρχιερατικό συλλείτουργο, κατά τον οποίο η δωρεά του Αγίου Πνεύματος θα μας ενώσει σε ένα μοναδικό Σώμα και Αίμα Χριστού.

Ερχόμενος σ’ εμάς, ο Πάπας βρίσκει την Καθολική Εκκλησία που βρίσκεται στην Ελλάδα. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι επισκέπτεται όλους μας: Βυζαντινούς Έλληνες, Βυζαντινούς Ουκρανούς, Λατίνους, Χαλδαίους, Αρμένιους οι οποίοι όλοι είμαστε Καθολικοί, ως τα βάθη της καρδιάς μας, όπως και Έλληνες. Αυτό θα είναι (και οφείλουμε να το ζήσουμε όλοι όσοι θα είμαστε εκεί με τη φυσική μας παρουσία ή διαμέσου μίας τηλεοθόνης) μία στιγμή βαθιάς χριστιανικής και καθολικής κοινωνίας, η οποία πρέπει να χαρακτηρίζει την χριστιανική μας ζωή στην ελληνικής μας πατρίδα. Οφείλουμε να ζητήσουμε από τον Κύριο τη χάρη να αισθανόμαστε πάντοτε Καθολικοί, δηλαδή ανοιχτοί στην αληθινή εκκλησιαστική κοινωνία με όλα μας τα αδέλφια, χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς εθνικά σύνορα, χωρίς φανατισμούς, οι οποίοι δημιουργούν όχι γέφυρες αλλά αβύσσους. Αυτό σημαίνει να είμαστε αληθινά Καθολικοί.

 Ας μας αξιώσει ο Κύριος να ζούμε την πίστη μας, μέσα στην ελπίδα και μέσα στην αγάπη του Ευαγγελίου, ιδιαίτερα κατά την εκκλησιαστική αυτή στιγμή της θείας χάρης  για όλους μας.

 π. Εμμανουήλ Νιν

Αποστολικός Έξαρχος