ΠΑΣΧΑ 2019

Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!

Αγαπημένα μου αδέλφια,

Η Μεγάλη Εβδομάδα, που είναι για όλους μας ένα πρότυπο της πορείας μας ως χριστιανοί, μας οδήγησε να ζήσουμε την πίστη μας. Από την ανάσταση του Λαζάρου, περάσαμε στην Κυριακή των Βαΐων, έπειτα στην τελετή του Χριστού, ως Νυμφίου της Εκκλησίας, για να φτάσουμε στη Μεγάλη Πέμπτη με τον νιπτήρα των ποδιών των μαθητών από τον Διδάσκαλό τους, και στη Θεία Ευχαριστία. Έπειτα προχωρήσαμε στη Μεγάλη Παρασκευή, στο Μεγάλο Σάββατο και στην Κυριακή του Πάσχα, δηλαδή στην σταύρωση, στον ενταφιασμό και τελικά στην ένδοξη ημέρα της Αναστάσεως.

Όλο το μυστήριο της σωτηρίας μας «εν Χριστώ Ιησού», το τελούμε και το ζούμε κατά τις ημέρες αυτές, και κάθε μέρα της ζωής μας, προπάντων όταν τελούμε τα Ιερά Μυστήρια. Πραγματικά, στις δύο λειτουργικές αναφορές της βυζαντινής παραδόσεως μας  βρίσκουμε αυτές τις γραμμές:

«Μεμνημένοι (δηλαδή ενθυμούμενοι), τοίνυν τῆς σωτηρίου ταύτης ἐντολῆς καὶ πάντων τῶν ὑπὲρ ἡμῶν γεγενημένων, τοῦ Σταυροῦ, τοῦ Τάφου, τῆς τριημέρου Ἀναστάσεως, τῆς εἰς οὐρανοὺς Ἀναβάσεως, τῆς ἐκ δεξιῶν Καθέδρας, τῆς δευτέρας καὶ ἐνδόξου πάλιν Παρουσίας». (Αναφορά του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου),  και επίσης: «Μεμνημένοι οὖν, Δέσποτα, καί ἡμεῖς τῶν σωτηρίων αὐτοῦ Παθημάτων, τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ,τῆς τριημέρου Ταφῆς, τῆς ἐκ νεκρῶν Ἀναστάσεως, τῆς εἰς οὐρανούς Ἀνόδου, τῆς ἐκ δεξιῶν σοῦ τοῦ Θεοῦ καί Πατρός Καθέδρας, καί τῆς ἐνδόξου καί φοβερᾶς δευτέρας αὐτοῦ Παρουσίας». (Αναφορά του Αγίου Βασιλείου). Τα πάντα μας οδηγούν στο Πάσχα και τα πάντα από το Πάσχα αναβλύζουν. Η ημέρα του Πάσχα είναι η ημέρα της σωτηρίας μας, της απολυτρώσεως μας.

Την πίστη μας την τελούμε και την ζούμε προπάντων στη θεία λατρεία. Τα λειτουργικά κείμενα τα οποία ψέλνουμε, και τα οποία παιδαγωγικά επαναλαμβάνουμε, είναι για μας πηγή ζωής. Επιθυμώ να σταθώ ιδιαίτερα στα κείμενα του όρθρου του Πάσχα, κείμενα αρχαία και σεβάσμια, τα οποία ανέρχονται στον Άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, (+390) και στον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό (+749) Τα κείμενα αυτά με το ποιητικό τους λεξιλόγιο ψέλνουν την πίστη μας, την πίστη σ’ Εκείνον, στον Ιησού Χριστό, ο οποίος για μας και για τη σωτηρία μας, ενσαρκώθηκε, έπαθε, απέθανε, ενταφιάσθηκε  και αναστήθηκε την τρίτη ημέρα.

         Επιθυμώ να σταθώ με ιδιαίτερο τρόπο σε ένα κείμενο. Πρόκειται για το τελευταίο τροπάριο του κανόνα του πασχαλινού όρθρου, το οποίο αντιστοιχεί στην πρώτη παράγραφο του Πασχαλινού Κηρύγματος, του Αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού: «Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα. Εἴπωμεν ἀδελφοί, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς· Συγχωρήσωμεν πάντα τῇ Ἀναστάσει». Το χριστιανικό Πάσχα, η ημέρα της Αναστάσεως του Χριστού, είναι μία ημέρα φωτός και φωτισμού για τους ανθρώπους, για όλους εμάς, της οποίας ένας από τους καρπούς της είναι η συμφιλίωση με όλους, ανεξάρτητα από τη φυλή, την εθνοτική καταγωγή ή τη γλώσσα. Στο πρόσωπο τους αναστημένου Χριστού γινόμαστε αδελφοί όλων των ανθρώπων, επομένως η συμφιλίωση αναβλύζει ακόμα και προς εκείνους που μας μισούν. Και το δώρο αυτής της συγνώμης και της συμφιλίωσης το λαβαίνουμε πάντοτε από τον ίδιο τον Κύριο μας, τον Ιησού Χριστό, διαμέσου του Ευαγγελίου του.

Δεν βρισκόμαστε μπροστά σε μία απλή φιλανθρωπία, αλλά μπροστά στο Ευαγγέλιο του Χριστού. Εκείνος ταπεινώθηκε, έγινε φτωχός γνώρισε τον πειρασμό, υπέφερε, θανατώθηκε, υψώθηκε. Και από το ύψος του σταυρού μας έδωσε την άφεση. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός στον πασχαλινό λόγο του λέει ακόμα: «Ας γίνουμε σαν τον Χριστό, για το Χριστός έγινε όπως εμάς, ας γίνουμε Θεοί εξαιτίας του, γιατί Αυτός έγινε άνθρωπος εξαιτίας μας».

       Δύο άλλα λειτουργικά κείμενα, παρμένα πάντοτε από τον όρθρο του Πάσχα:

«Δεῦτε πόμα πίωμεν καινόν, οὐκ ἐκ πέτρας ἀγόνου τερατουργούμενον, ἀλλ᾿ ἀφθαρσίας πηγήν, ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ, ἐν ᾧ στερεούμεθα». Ο τάφος του Χριστού βλέπεται ως πηγή ζωής. Ασφαλώς, τον τάφο του Χριστού λειτουργικά τον προσκυνήσαμε την Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο. Αλλά ο τάφος αυτός του Χριστού είναι τώρα η Αγία Τράπεζα της Θείας Λειτουργίας, από την οποία λαβαίνουμε το Ευαγγέλιο, τον Ζωοποιό Λόγο του Χριστού, και από όπου λαβαίνουμε το Σώμα και το Αίμα Του. Αυτός ο τάφος του Χριστού είναι για μας και ο αδελφός μας, που βρίσκεται σε ανάγκη τόσο στη συγκεκριμένη υλική ανάγκη της τροφής και του ρουχισμού, όσο και στην ηθική ανάγκη μίας ανθρώπινης αδελφοσύνης, μίας χριστιανικής καρδιάς, να μοιραστεί τον πόνο του.

«Τὸν πρὸ ἡλίου Ἥλιον, δύναντα ποτὲ ἐν τάφῳ, προέφθασαν πρὸς ὄρθρον, ἐκζητοῦσαι ὡς ἡμέραν, Μυροφόροι κόραι, καὶ πρὸς ἀλλήλας ἐβόων· Ὦ φίλαι, δεῦτε τοῖς ἀρώμασιν ὑπαλείψωμεν, Σῶμα ζωηφόρον καὶ τεθαμμένον, σάρκα ἀνιστῶσαν τὸν παραπεσόντα Ἀδὰμ κείμενον ἐν τῷ μνήματι, ἄγωμεν, σπεύσωμεν, ὥσπερ οἱ Μάγοι, καὶ προσκυνήσωμεν, καὶ προσκομίσωμεν τὰ μύρα ὡς δῶρα τῷ μὴ ἐν σπαργάνοις, ἀλλ’ ἐν σινδόνι ἐνειλημένῳ, καὶ κλαύσωμεν, καὶ κράξωμεν· Ὦ Δέσποτα ἐξεγέρθητι, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν». Αυτό είναι ένα ωραιότατο τροπάριο του Ρωμανού του Μελωδού (+555). Κατά την πασχαλινή περίοδο βρίσκουμε πολύ συχνά την παρουσία των μυροφόρων γυναικών, των γυναικών οι οποίες φρόντισαν για το σώμα του Χριστού. Το  σώμα αυτό ονομάζεται από το κείμενο «ζωοποιό», δηλαδή δωρητήριο ζωής. Είναι το σώμα το οποίο ενταφιάσθηκε και αναστήθηκε, και το οποίο μέσα στην Εκκλησία του, και μέσα στον καθένα μας συνεχίζει σήμερα να είναι ζωοποιό, στα ιερά μυστήρια, τα οποία μας μεταδίδουν και σε όλους όσοι αποτελούν την Εκκλησία του Χριστού.

Την πίστη μας την τελούμε και την ζούμε στη θεία λατρεία, αλλά και στη ζωή μας ως χριστιανοί. Και αυτό συμβαίνει στην καθημερινή μας ζωή, στην εργασία μας, στην οικογένεια μας, στη μετάδοση του Ευαγγελίου που με τόσους τρόπους την κάνουμε στην  κοινωνική μας ζωή, μέσα στον συγκεκριμένο κόσμο της ελληνικής πατρίδας μας.

Σας μίλησα παραπάνω για τη θεία λατρεία την οποία τελούμε και ζούμε στην Εξαρχία μας, αλλά αυτό που ως Εκκλησία τελούμε, ψάλλουμε, προσευχόμαστε… οφείλουμε και να το ζούμε μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία μας. Ως αποστολική Εξαρχία στην Ελλάδα, ως Εκκλησία, συναθροιζόμαστε γύρω από τον άδειο τάφο του Χριστού, γύρω από τον ωραίο αυτόν τάφο του Σωτήρα μας, για να ομολογήσουμε την πίστη μας, για να ψάλλουμε ότι Αυτός «η ζωή εν τάφω», είναι και η πηγή της νέας ζωής, η οποία ανανεώθηκε από τον θάνατό του και την Ανάστασή του.

          «Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα. Εἴπωμεν ἀδελφοί, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς·Συγχωρήσωμεν πάντα τῇ Ἀναστάσει». Η ανάγνωση και η προσευχή αυτών των λειτουργικών κειμένων δεν είναι μόνο ένα όμορφο πράγμα, αλλά και μία δέσμευση και ένας συμβιβασμός στη ζωή μας για να κοιτάξουμε τον άλλο, τον αδελφό που είναι δίπλα μας, τόσο Έλληνα, Ουκρανό, Χαλδαίο όσο και Αλβανό, άλλης εθνικής ή γλωσσικής προέλευσης. Οι διαφορές μας είναι ένα δώρο από τον Κύριο και ως εκ τούτου πρέπει να το αποδεχτούμε. Και γι’ αυτό μπορούμε να αναρωτηθούμε, για ποιο λόγο; "... λόγω της ανάστασης", λόγω του Χριστού, λόγω του Ευαγγελίου του. Ο Κύριος αναστήθηκε! Αυτή είναι η πίστη μας, η πίστη που μας καθοδηγεί, που μας δίνει δύναμη. Αυτός, ο Κύριος, είναι παρόν δίνοντας ζωή μέσα μας.

         Ως Αποστολικός Έξαρχος, θέλω να σας ενθαρρύνω να ζήσετε αυτό το Πάσχα, με μία νέα καρδιά, αναδημιουργημένη από τη δύναμη της Αναστάσεως του Κυρίου. Σας καλώ να ζήσουμε αυτό το Πάσχα ως ελληνοκαθολικοί χριστιανοί, καλεσμένοι να κηρύξουμε ότι Αυτός, ο Κύριός μας, αναστήθηκε από τους νεκρούς. Να ζήσουμε αυτό το Πάσχα ως Εκκλησία του Χριστού στην Ελλάδα, μικρή και αδύναμη σε τόσα και τόσα πράγματα, αλλά δυναμωμένη και ζωοποιημένη από την ελπίδα, γιατί γνωρίζουμε ότι μας αγαπά, μας οδηγεί και μας θέλει ο Αναστάς Κύριός μας.-

+ O Καρκαβίας Εμμανουήλ Νιν

Αποστολικός Επίσκοπος Έξαρχος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος

Pasqua 2019

Χριστός ανέστη! Αληθώς Ανέστη!

Carissimi,

          La celebrazione della Settimana Santa, la grande settimana che è per noi un modello del nostro cammino come cristiani, ci ha portato a vivere la nostra fede. Da Lazzaro risuscitato, alla Domenica delle Palme, alla celebrazione di Cristo come Sposo della Chiesa, per arrivare poi al Giovedì Santo con la lavanda dei piedi e la Santa Eucaristia, quindi dal grande Venerdì a Sabato e a Domenica, cioè alla croce e alla sepoltura per arrivare al giorno della Risurrezione.

          Tutto il mistero della nostra salvezza in Gesù Cristo viene celebrato e vissuto in questi giorni ed ogni giorno della nostra vita, e soprattutto quando celebriamo i Santi Misteri. Infatti nelle due anafore della nostra tradizione bizantina, troviamo queste affermazioni: “Memori dunque di tutto ciò che è stato compiuto per noi: della croce, della sepoltura, della resurrezione al terzo giorno, dell'ascensione ai cieli, della sua presenza alla destra del Padre, della seconda e gloriosa venuta” (anafora di San Giovanni Crisostomo), e ancora: “Memori, dunque, della sua passione salvifica, della vivificante croce, della sua sepoltura di tre giorni, della resurrezione dai morti, dell'ascensione ai cieli, della sua presenza alla tua destra, o Dio e Padre, e della sua gloriosa e tremenda venuta” (anafora di San Basilio). Tutto ci porta alla Pasqua e tutto da essa sgorga. Il giorno della Pasqua è il giorno della nostra salvezza, della nostra redenzione.

          La nostra fede la celebriamo e la viviamo in primo luogo nella liturgia. I testi liturgici che cantiamo, e che pedagogicamente ripetiamo tante volte sono per noi fonte di vita. Specialmente vorrei soffermarmi un attimo nei testi del mattutino di Pasqua, testi antichi e venerabili, che risalgono a San Gregorio di Nazianzo (+390) e a San Giovanni Damasceno (+749), testi che nel loro linguaggio poetico cantano la nostra fede, la fede in Colui, Cristo Signore, che per noi e per la nostra salvezza si è incarnato, ha patito, è morto, è stato sepolto ed è risorto al terzo giorno.

          Su un testo vorrei trattenermi in modo speciale. Si tratta dell’ultimo dei tropari del cànone del mattutino di Pasqua, e che corrisponde al primo paragrafo del primo discorso sulla Pasqua di San Gregorio di Nazianzo: “Giorno della risurrezione. Rivestiamoci di luce per la festa e abbracciamoci gli uni gli altri, e chiamiamo fratelli anche coloro che ci odiano. Perdoniamo tutto a causa della risurrezione”. La Pasqua cristiana, il giorno della risurrezione di Cristo è un giorno di luce e di illuminazione per gli uomini, per tutti noi, che deve portare come uno dei suoi frutti la riconciliazione con tutti gli uomini, senza distinzione di razza, di origine etnica o di lingua. In Cristo risorto diventiamo fratelli di tutti gli uomini, e quindi la riconciliazione sgorga anche verso coloro che ci odiano. E questo dono del perdono e della riconciliazione, fatto e vissuto sempre in Cristo Signore a partire del suo Vangelo. Non siamo di fronte a una semplice filantropia, ma siamo di fronte al Vangelo di Cristo. Lui si è abbassato, si è fatto povero, è stato tentato, ha sofferto, è morto ed è stato innalzato. E dalla sua croce ha dato il perdono. San Gregorio di Nazianzo nel suo discorso sulla Pasqua afferma ancora: “Diventiamo come Cristo perché Cristo è diventato come noi; diventiamo dèi a causa lui, perché Lui è diventato uomo a causa nostra”.

          Due altri testi liturgici, sempre presi dal mattutino di Pasqua. “Venite, beviamo una bevanda nuova, non prodigiosamente scaturita da roccia infeconda, ma dalla tomba di Cristo, dalla quale scorre la fonte dell’incorruttibilità: in lui noi siamo fortificati”.

          La tomba di Cristo vista come fonte di vita. La tomba di Cristo venerata liturgicamente il Venerdì e il Sabato Santi, quando viene messa bella, adorna, nel bel mezzo della chiesa. La tomba di Cristo che è l’altare santo della Divina Liturgia da dove ascoltiamo e accogliamo il Vangelo, la Parola Vivificante di Cristo, e da dove riceviamo il suo Corpo e il suo Sangue. La tomba vivificante di Cristo che è per noi anche il fratello sprovvisto, povero, bisognoso sia di un aiuto concreto di cibo, di vestito, sia di un aiuto nell’accoglienza e nell’ascolto, forse bisognoso soltanto di questo, un cuore cristiano che lo accolga e lo ascolti.

          “Al Sole anteriore al sole, già tramontato nella tomba, corsero le miròfore all’alba, come cercando il giorno. E l’una esclamava all’altra: O amiche, su, ungiamo con aromi il corpo vivificante e sepolto, la carne che risuscita il caduto Adamo, e che giace nel sepolcro. Sollecite andiamo come i magi, adoriamo e offriamo come doni gli aromi a colui che non in fasce, ma in una sindone è ravvolto. Piangiamo e gridiamo: Risorgi Sovrano! Tu che ai caduti offri la risurrezione”.

          Questo è un tropario molto bello di Romano il Melodo (+555). Nel periodo di Pasqua troveremo molto presenti le donne mirofore, le donne che ebbero cura del corpo di Cristo. Un corpo che il testo canta come “vivificante”, cioè datore di vita. Corpo sepolto e anche risorto che continua oggi, nella sua Chiesa, in ognuno di noi come Chiesa, ad essere vivificante nei sacramenti che ci danno questa sua vita, ed anche in tutti quelli che siamo Chiesa di Cristo.

          La nostra fede la celebriamo e la viviamo nella liturgia, ma anche nella nostra vita come cristiani. Nella liturgia, ed anche nella vita della Chiesa, la povertà della carne umana tocca la ricchezza della carne divina. Tocco umano che nasce dal previo tocco divino: il Verbo si è fatto carne… O Λόγος σάρξ εγένετο... E questo nell'ogni giorno nel nostro lavoro, nella nostra famiglia, nel nostro annuncio del Vangelo in tanti modi, e nel nostro mondo concreto che è la Grecia. Vi ho parlato prima della liturgia che celebriamo e che viviamo nell’Esarcato, ma quello che come Chiesa celebriamo, cantiamo, preghiamo, dobbiamo viverlo anche oltre. Come Esarcato Apostolico in Grecia, come Chiesa, ci raduniamo attorno alla tomba vuota di Cristo, attorno a quella tomba bella per professare la nostra fede, per cantare che Lui, la Vita messa nella tomba, è anche la fonte della vita nuova rinnovata nella sua morte e la sua risurrezione.

          “Giorno della risurrezione. Rivestiamoci di luce per la festa e abbracciamoci gli uni gli altri, e chiamiamo fratelli anche coloro che ci odiano. Perdoniamo tutto a causa della risurrezione”. Leggere e pregare questi testi liturgici non è soltanto una cosa bella, ma anche ci impegna, ci compromette nella nostra vita a guardare l’altro, il fratello che ci è accanto, sia greco, sia ucraino, sia caldeo, sia albanese, da qualsiasi provenienza etnica o linguistica. Le nostre diversità sono un dono del Signore, e come tale dobbiamo accoglierlo. E possiamo chiederci, per quale ragione? “…a causa della risurrezione”, a causa di Cristo, a causa del suo Vangelo. Il Signore è risorto! Questa è la nostra fede, la fede che ci guida, che ci dà forza. Lui, il Signore, presente e vivificante in mezzo a noi.

          Come Esarca Apostolico, voglio incoraggiarvi a vivere questa Pasqua con un cuore nuovo, ricreato dalla forza della risurrezione del Signore. A viverlo come cristiani greco cattolici chiamati ad annunciare che Lui, il Signore, è risorto dai morti. A viverlo come Chiesa di Cristo in Grecia, piccola e debole in tante cose ma fortificata e vivificata dalla speranza di sapersi amata, guidata e voluta dal Signore Risorto.

+P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

Αγαπητοί φίλοι, φέτος θα γιορτάσουμε το Πάσχα του Κυρίου σε δύο διαφορετικές Κυριακές, με μια εβδομάδα διαφορά. Για όλους όσοι θα γιορτάσουν και στην πρώτη και στη δεύτερη εβδομάδα, στέλνω τους θερμότερους χαιρετισμούς μου και τις βαθύτερες ευχές για την ένδοξη Ανάσταση του Σωτήρα μας.

Carissimi, quest’anno celebreremo la stessa Pasqua del Signore in due domeniche diverse, con una settimana di differenza. Per quelli di prima e quelli di dopo, mando insieme a tutti gli auguri pasquali.

Estimats, enguany celebrarem la mateixa Pasqua del Senyor dos diumenges diferents, amb una setmana de diferència. Per als d’abans i als de després, us envio junts la felicitació Pasqual.

Queridos, este año celebramos la misma Pascua del Señor en dos domingos diferentes, con una semana de diferencia. Para los de antes y los de después, os mando juntos mi felicitación pasqual.

Χριστὸς ἀνέστη!

Ἀληθῶς ἀνέστη!