Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν προαιώνιον Λόγον, ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως, Χόρευε ἡ οἰκουμένη ἀκουτισθεῖσα, δόξασον μετὰ Ἀγγέλων καὶ τῶν Ποιμένων, βουληθέντα ἐποφθῆναι, παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν.
Oggi la Vergine si dirige verso la grotta
per dare a luce ineffabilmente il Verbo che è prima dei secoli. Rallegrati
terra tutta, glorifica con gli angeli e i pastori, avendo udito che il Dio che
è prima dei secoli ha voluto apparire come tenero bambino.
Χριστούγεννα /
Natale 2018
«Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν προαιώνιον Λόγον, ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως· Χόρευε ἡ οἰκουμένη ἀκουτισθεῖσα, δόξασον μετὰ Ἀγγέλων καὶ τῶν Ποιμένων· βουληθέντα ἐποφθῆναι, παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν.»
Η βυζαντινή θεία λατρεία, κατά την
περίοδο πριν τα Χριστούγεννα και κατά την ίδια τη χριστουγεννιάτικη περίοδο μας
δίνει λατρευτικά κείμενα πολύ ωραία και με βαθύ νόημα, τα οποία είναι πάντα
χρήσιμα και ωφέλιμα για τη ζωή της πίστεώς μας να τα διαβάζουμε να τα κάνουμε
προσευχή μας, και να τα μελετούμε. Τολμώ να πω ότι τα κείμενα αυτά είναι μικρά
μαργαριτάρια, τα οποία η Εκκλησία δίνει στον καθένα μας. Φέτος θέλω να
υπογραμμίσω και να διαβάσω μαζί σας ένα από τα τροπάρια αυτής της περιόδου, το
ανωτέρω κοντάκιο που αρχίζει με τις λέξεις: «Ἡ Παρθένος σήμερον….»
Κατά τις σαράντα μέρες που προηγούνται
των Χριστουγέννων, κατά τη λεγόμενη Χριστουγεννιάτικη Σαρακοστή, σχεδόν κάθε
μέρα επαναλαμβάνουμε αυτό το τροπάριο Ἡ Παρθένος σήμερον…» και η βυζαντινή θεία
λατρεία, διαμέσου ποιητικών εικόνων και διαμέσου όλου του πλέγματος των
βιβλικών αναμνήσεων, μας βάζει ενώπιον του μυστηρίου του Θεού, ο οποίος από
αγάπη ενσαρκώνεται, ανεκδιήγητα γίνεται άνθρωπος. Ο Θεός γίνεται ένας από εμάς,
γίνεται άνθρωπος «γίνεται μικρός», όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος στην προς
Φιλιπησίους επιστολή του, και όπως αρέσει στους Πατέρες της Εκκλησίας να
επαναλαμβάνουν ότι αυτό είναι το μεγαλείο της πίστεως μας ο Θεός ο οποίος
γίνεται πραγματικά άνθρωπος γίνεται ένας από εμάς. Στο πρόσωπο του
Χριστού βλέπουμε τον αόρατο Θεό να αποκαλύπτεται στο ναό του, δηλαδή σε ένα
ορατό ανθρώπινο πρόσωπο. Σας προτείνω να το διαβάσουμε μαζί αυτό το τροπάριο,
για να ανακαλύψουμε όλο του τον πλούτο.
«Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν προαιώνιον Λόγον, ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως». Κάθε λατρευτικό
κείμενο είναι ένα πλέγμα βιβλικών παραπομπών, οι οποίες είναι ρητές, αλλά συχνά είναι και έμμεσες
μπορούμε να πούμε ότι είναι κείμενα – καρπός μίας θεϊκής αναγνώσεως, την οποία
κάνει η Εκκλησία, διαβάζοντας την Αγία Γραφή στο φως του τελούμενου μυστηρίου. «Ἡ Παρθένος σήμερον, ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται…» Η παλαιά Διαθήκη χρησιμοποιεί την εικόνα μίας
παρθένου για να μας μιλήσει για τον λαό, για όλο τον λαό: « η παρθένος θυγατέρα
της Σιών», γράφει ο προφήτης Ησαΐας (37, 22). Αλλά στο τροπάριό μας η βιβλική
αναφορά συνδέεται καθαρά με ένα άλλο εδάφιο του προφήτου Ησαΐα στο κεφάλαιο 7,
στίχος 14: «Η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει έναν υιό και θα τον ονομάσει
Εμμανουήλ». Ήδη από την Καινή Διαθήκη, από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο (Μτθ. 1,
22) και έπειτα όλη η χριστιανική
παράδοση, διάβαζαν αυτό του εδάφιο του Ησαΐα
με χριστολογικό νόημα, ως προφητεία της ενσαρκώσεως και της γεννήσεως
του Χριστού.
«…ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως· τὸν προαιώνιον Λόγον…» Στην Παλαιά
Διαθήκη το σπήλαιο παρουσιάζεται πάντοτε, ως τόπος – καταφύγιο, τόσο έναντι του
εχθρού όσο και έναντι του ίδιου του Θεού, το σπήλαιο μέσα στο βράχο, όπου
καταφεύγει ο προφήτης Ηλίας, γίνεται ο τόπος της συναντήσεως με τον Θεό (Βασιλ.
Α΄ 19, 13)
«…ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως· τὸν προαιώνιον Λόγον…». Το
κείμενο του τροπαρίου απηχεί πριν απ΄ όλα και με άμεσο τρόπο, το κείμενο του
Ευαγγελιστή Ιωάννου 1,1: «Έν αρχή ήν ό Λόφος, και ό Λόγος ήν πρόν τον Θεόν και
Θεός ήν ό Λόγος…» και ακόμα το κείμενο της πρώτης επιστολής του Ιωάννη 1, 1 «Ό
ήν απ’ αρχής, ό ακηκόαμεν, ό εωράκαμεν τοίς οφθαλμοίς ημών, ό εθεασάμεθα και αί
χείρες ημών εψηλάφησαν, περί του Λόγου της ζωής…» Αλλά εδώ βρίσκουμε επίσης όλα
τα εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης, προπάντων τα εδάφια της σοφίας και των ψαλμών: « Ό Λόγος του
Κυρίου είναι αληθινός» του ψαλμού: 118, 115 κείμενο το οποίο συνδέεται με το
κείμενο του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου 8, 12 « εγώ ειμί το φώς του κόσμου..» και
τελικά το κείμενο το οποίο είναι το πιο επίκεντρο, και το οποίο οι Πατέρες
διάβασαν επίσης ως συνδεόμενο με την ενσάρκωση του Χριστού: «Ο παντοδύναμος
Λόγος σου κατήλθε από τον ουρανό…» από το βιβλίο της Σοφίας 18, 15.
«Χόρευε ἡ οἰκουμένη δόξασον μετὰ Ἀγγέλων καὶ τῶν Ποιμένων….». Το
κείμενο του τροπαρίου συνεχίζει επαναλαμβάνοντας τη χαρά του λαού του Θεού και
όλης της δημιουργίας. Αυτή τη χαρά του λαού το τροπάριο την τοποθετεί με τη
χαρά των αγγέλων και των ποιμένων για την οποία γράφει το κατά Λουκά Ευαγγέλιο 2, 8 18, 20: «και υπέστρεψαν οι
ποιμένες δοξάζοντες και αινούντες τον Θεόν επί πάσιν οις ήκουσαν και είδον».
«….βουληθέντα ἐποφθῆναι, παιδίον νέον, τὸν πρὸ αἰώνων Θεόν». Εδώ
το τροπάριο συνοψίζει όλο το μυστήριο, όλη την οικονομία της σωτηρίας μας. Το
βιβλικό κείμενο το οποίο συνθέτει αυτό το συμπέρασμα, φαίνεται καθαρά
συνδεδεμένο με το κείμενο της προς Φιλιπησίους επιστολής του Αποστόλου Παύλου:
«… ο οποίος, αν και ήταν Θεός δεν θεώρησε την ισότητά του με τον Θεό αποτέλεσμα
αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα και πήρε μορφή δούλου..» Πραγματικά το τροπάριο
δηλώνει «…βουληθέντα ἐποφθῆναι, παιδίον νέον…» δηλαδή «….θέλησε
να εμφανισθεί σαν τρυφερό βρέφος…»
Πρόκειται ασφαλώς για ένα ωραίο
κείμενο, αλλά όχι μόνο αυτό. Πρόκειται για ένα κείμενο το οποίο αγγίζει τον
καθένα μας και μας δεσμεύει ως χριστιανούς. Γιατί πίσω από αυτό το κείμενο
είναι το Ευαγγέλιο του Χριστού, το μυστήριο της γεννήσεως του Χριστού, της
ενσαρκώσεως του, της ζωής του ανάμεσά μας. Έπειτα αν σας έλεγα ότι το σπήλαιο
είναι ο τύπος της Εκκλησίας, της εκκλησιαστικής κοινότητας, από την οποία
ζητείται «να είναι έτοιμη», τότε αυτό το σπήλαιο είναι ο τύπος και η εικόνα του
καθενός από μας, όλου του ανθρώπινου γένους, οι οποίοι καλούμαστε να
υποδεχθούμε την ενσάρκωσή του, την παρουσία του ανάμεσά μας.
Κατά τον εορτασμό του μυστηρίου των
Χριστουγέννων σας προτείνω αυτό το τροπάριο, γιατί η βυζαντινή λατρεία στην
οποία ανήκουμε ως Εκκλησία, δεν είναι μονάχα ο χώρος όπου γιορτάζουμε με τρόπο
ωραίο και αντάξιο, ο χώρος όπου ψέλνουμε με τρόπο ωραίο και συγκινητικό, ο
χώρος όπου βρισκόμαστε ακόμα και στη φυσική μας κατάσταση γεμάτοι σεβασμό και
φόβο Θεού, αλλά επίσης και προπάντων είναι ο χώρος όπου αυτό που γιορτάζουμε,
Αυτός στον οποίο ψέλνουμε και υψώνουμε την προσευχή μας, γίνεται το επίκεντρο
της ζωής μας.
Στην ποιμαντική μου επιστολή κατά τα
Χριστούγεννα του 2016, σας πρότεινα να δείτε και να ανακαλύψετε την ωραιότητα
της βυζαντινής θείας λατρείας μας, την ωραιότητα στους ψαλμούς μας, στις ιερές
ακολουθίες μας, την ωραιότητα επίσης στο σύνολο της Ελληνικής Καθολικής
Εξαρχίας, μια ωραιότητα η οποία μας δίνεται από τον ίδιο τον Κύριό μας, και
αποκλειστικά από Αυτόν. Εφέτος προτείνοντας σας το κείμενο του τροπαρίου αυτού
σας προτρέπω να ανακαλύψετε το θεολογικό βάθος αυτού του κειμένου, και τόσων
άλλων, αλλά σας προτρέπω προπάντων να μελετάτε τη θεία λατρεία μας, ως χώρο
ομολογίας της πίστεως μας και ως χώρο όπου ζούμε βαθιά αυτήν την πίστη μας.
Ας αναρωτηθούμε ακόμα μία φορά: κατά
τις ημέρες αυτές των Χριστουγέννων τι θα γιορτάσουμε εμείς, ως χριστιανοί και
ως Εκκλησία; Θα γιορτάσουμε τον Αιώνιο
Λόγο και Αιώνιο Υιό του Πατέρα, ο οποίος ενσαρκώνεται από το Άγιο Πνεύμα και
από την Παρθένο Μαρία. Και αυτή η ενσάρκωσή
του συνεχίζεται και σήμερα, στη ζωή της Εκκλησίας, της δικής μας Εκκλησίας.
Η Ενσάρκωση του Λόγου του Θεού
συνεχίζει να γίνεται παρούσα στην τέλεση των Ιερών Μυστηρίων, κατά την οποία
ακούμε και δεχόμαστε τον ζωοποιό του Λόγο στη χριστιανική μας καρδιά, επομένως
διαμέσου ενός λόγου ο οποίος λέγεται από τον άνθρωπο, αλλά μας τον κάνει
παρόντα ο Λόγος του Θεού. Η Ενσάρκωση
αυτή γίνεται παρούσα στην ιερουργία των Ιερών Μυστηρίων, όπου δεχόμαστε το Σώμα
και το Αίμα του Κυρίου, διαμέσου του άρτου και του οίνου, πάνω στα οποία
γίνεται η επίκληση του Αγίου Πνεύματος.
Η Ενσάρκωση του Λόγου του Θεού
συνεχίζει να γίνεται παρούσα όταν δεχόμαστε την παρουσία της στο πρόσωπο του
φτωχού, του ασθενούς, του πονεμένου αδελφού μας, τον οποίο γνωρίζουμε ή ίσως
δεν γνωρίζουμε. «Αυτό που έχετε κάνει σε
ένα από τους μικρούς αυτούς αδελφούς μου, σε μένα το κάνατε…» μας λέει ο
ίδιος ο Κύριος μας στο Ευαγγέλιο του. Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος σε μια ωραιότατη ομιλία του, μας
λέει ότι τα ιερά σκεύη, τα οποία εμπεριέχουν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού,
είναι αυτά που βρίσκονται πάνω στην Αγία Τράπεζα και αυτοί που στέκονται φτωχοί
και πονεμένοι στην πόρτα της εκκλησίας.
Η Ενσάρκωση του Λόγου του Θεού
συνεχίζει να γίνεται παρούσα στην ζωή μας ως Εκκλησία, στον επίσκοπο, στους
ιερείς, στις μοναχές, στους λαϊκούς. Η πραγματικότητα μας ως Εκκλησία, ως
Εξαρχία, δεν είναι κάτι το ιδανικό το οποίο ο καθένας θα μπορούσε να διανοηθεί
με τον δικό του τρόπο, αλλά είναι μία πραγματικότητα πολύ συγκεκριμένη,
αποτελούμενη από άντρες και γυναίκες, από χριστιανούς και βαπτισμένους, τόσο
πολλούς και τόσο διαφορετικούς. Η Εκκλησία μας αποτελείται από διαφορετικές
προελεύσεις τόσο μακρινές γεωγραφικά αλλά ενωμένες στη χριστιανική τους πίστη.
Η Εξαρχία μας αποτελείται από Έλληνες, Ουκρανούς, Ιρακινούς, Ρουμάνους,
Αλβανούς και ασφαλώς από πολλές άλλες εθνικότητες και προελεύσεις αλλά είναι
μία μοναδική Εκκλησία και αυτή η ενότητα είναι μεγάλος πλούτος και μεγάλο δώρο
του Θεού, έστω και αν μερικές φορές αυτή η ενότητα δεν είναι εύκολη. Είναι ένα
δώρο του Κυρίου, το οποίο όλοι μας, επίσκοπος, ιερείς, μοναχές, πιστοί,
οφείλουμε να αναζητούμε, και να το ζητούμε στην προσευχή μας.
Όταν ζητούμε την πίστη μας ως Εκκλησία
στις ιεροτελεστίες της θείας λατρείας: όταν επιδιδόμαστε γενναιόδωρα σ’ αυτήν,
κατά τις μεγάλες γιορτές και στην καθημερινή μας ζωή στα μεγάλα και στα μικρά
πράγματα που πρέπει να κάνουμε, τότε θα συνεχίσουμε να ζούμε την ενσάρκωση του
Κυρίου. Σε τούτη εδώ την Εκκλησία μας, στην Εξαρχία μας, θα προσπαθούμε πάντα
στην ομιλία μας και στη δραστηριότητά μας, να είμαστε άντρες και γυναίκες
εκκλησιαστικής κοινωνίας, της συγνώμης, της γενναιόδωρης προσφοράς. Κατά την
ημέρα της Πεντηκοστής (και θυμηθείτε ότι η ημέρα αυτή είναι η γιορτή του
καθεδρικούς μας ναού), από δώρο του Αγίου Πνεύματος, μέσα σε διάφορες γλώσσες,
όλοι καταλάβαιναν ο ένας τον άλλον. Έτσι και εμείς, από δώρο του Αγίου
Πνεύματος κατορθώνουμε να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον, να υποδεχόμαστε
αμοιβαία και να συγχωρούμε ο ένας τον άλλον, και προπάντων να αγαπιόμαστε μέσα
στην εκκλησιαστική κοινωνία με τον μοναδικό Κύριο ο οποίος για χάρη μας
ενσαρκώνεται και γίνεται άνθρωπος από το Άγιο Πνεύμα και από την Παναγία
Παρθένο Μαρία.
Ας ζητήσουμε από τον Κύριο μας αυτή
την ευλογία: την πίστη μας, την οποία ομολογούμε τελώντας τα ιερά μυστήρια, να
μας αξιώσει να την ομολογούμε πάντοτε και στην καθημερινή μας χριστιανική ζωή.
Εύχομαι σε
όλους: ιερείς, αδελφές μοναχές και πιστούς της Εξαρχίας, και σε όλους τους
αδελφούς και φίλους μας Καλά Χριστούγεννα.
+ O Καρκαβίας Εμμανουήλ Νιν
Επίσκοπος-Έξαρχος Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος
Oggi
la Vergine si dirige verso la grotta per dare a luce ineffabilmente il Verbo
che è prima dei secoli. Rallegrati terra tutta, glorifica con gli angeli e i
pastori, avendo udito che il Dio che è prima dei secoli ha voluto apparire come
tenero bambino.
La
liturgia bizantina, nel periodo che precede il Natale e nel periodo natalizio
stesso ci dà dei testi liturgici molto belli e profondi che è sempre utile e
conveniente, per la nostra vita di fede come Chiesa e anche nella nostra vita
personale, è utile appunto leggerli, pregarli, meditarli. Essi sono oserei dire
dei piccoli gioielli che la Chiesa ci dà ad ognuno di noi. Quest’anno voglio
soffermarmi e leggere con voi uno dei tropari di questo periodo. Si tratta del
kontakion “Oggi la Vergine…”.
Durante
i quaranta giorni che precedono il Natale, durante la cosiddetta Quaresima di
Natale, ripetiamo quasi ogni giorno il canto del tropario “Oggi la Vergine…”, e
la liturgia bizantina ci mette di fronte, attraverso delle immagini poetiche e
per mezzo di tutta un’intrecciatura di reminiscenze bibliche, ci mette di
fronte, dico, al mistero della nostra salvezza, al mistero indicibile di Dio
che per amore si incarna, si fa uomo ineffabilmente. Dio si fa uno di noi, si
fa uomo, “si fa piccolo” come afferma Paolo nella lettera ai Filippesi, e come
piace di dire ai Padri della Chiesa; questa è la grandezza della nostra fede,
Dio che si fa veramente uomo, si fa uno di noi. Vediamo in Cristo il Dio
invisibile rivelato nel suo tempio, cioè in una persona umana visibile. Vi
propongo una lettura di questo tropario, facendovene scoprire tutta la sua
ricchezza.
“Oggi
la Vergine si dirige verso la grotta per dare a luce ineffabilmente il Verbo
che è prima dei secoli”. Ogni testo liturgico è un
intreccio di citazioni bibliche esplicite ma spesso soltanto implicite; si può
dire che sono dei testi frutto di una lectio divina che la Chiesa fa
della Sacra Scrittura alla luce del mistero celebrato. “Oggi la Vergine si
dirige verso la grotta...”. L’Antico Testamento usa l’immagine di una
vergine per parlare del popolo, di tutto il popolo: “…la vergine figlia di
Sion” del profeta Isaia 37,22. Nel tropario, però, il riferimento biblico è
chiaramente quell’altro pure del profeta Isaia, nel capitolo 7,14: “La
vergine concepirà e partorirà un figlio che chiamerà Emmanuele”. Già il
Nuovo Testamento nel vangelo di Matteo (Mt 1,22), poi i Padri e tutta la
tradizione cristiana hanno letto questo passo di Isaia in chiave cristologica,
come profezia dell’incarnazione e la nascita di Cristo.
“...si
dirige verso la grotta per dare a luce ineffabilmente il Verbo che è prima dei
secoli”. Nell’Antico Testamento la grotta è sempre
presentata come luogo di rifugio, sia di fronte al nemico sia di fronte a Dio
stesso; la grotta nella roccia dove il profeta Elia si rifugia, diventa il
luogo dell’incontro con Dio (1Re 19,13).
“...
per dare a luce ineffabilmente il Verbo che è prima dei secoli”.
Il testo del tropario riecheggia in primo luogo, e in modo diretto, il testo di
Giovanni 1,1: “In principio era il Verbo, il Verbo era presso Dio e il Verbo
era Dio...”, e ancora Giovanni 1,14: “E il Verbo si fecce carne e venne
ad abitare in mezzo a noi”; e ancora il testo della prima Lettera di Giovanni
1,1: “Ciò che era fin da principio, ciò che noi abbiamo udito, ciò che noi
abbiamo veduto con i nostri occhi, ciò che noi abbiamo contemplato e ciò che le
nostre mani hanno toccato, ossia il Verbo della vita...”. Ma vi troviamo
anche tutti i passi dell’Antico Testamento, soprattutto della letteratura
sapienziale e dei salmi: “La Parola del Signore è veritiera” del salmo
32,4; “La tua Parola, Signore, è eterna” del salmo 118,89); “La tua
Parola è lampada ai miei passi” del salmo 118,105) testo che si collega con
quello del Vangelo di Giovanni 8,12: “io sono la luce del mondo”; e
infine il testo che è più centrale e che i Padri hanno letto pure in
riferimento all’incarnazione di Cristo: “La tua Parola onnipotente scese dal
cielo...” dal Libro della Sapienza 18,15.
“Rallegrati
terra tutta, glorifica con gli angeli e i pastori...”.
Il testo del tropario prosegue riprendendo la gioia del popolo di Dio e di
tutta la creazione. Questa gioia del popolo il tropario la collega con quella
degli angeli e dei pastori del Vangelo di Luca 2,8.18.20: “i pastori poi se
ne tonarono glorificando e lodando Dio per tutto quello che avevano udito e
visto”.
“...
avendo udito che il Dio che è prima dei secoli ha voluto apparire come tenero
bambino”. Qui il tropario riassume tutto il mistero, tutta
l’economia della nostra salvezza. Il testo biblico che è retroterra di questa
conclusione sembra chiaramente quello della Lettera di Paolo ai Filippesi: “...il
quale essendo di natura divina, non considerò un tesoro geloso la sua uguaglianza
con Dio; ma spogliò se stesso, assumendo la condizione di servo...”. Il
tropario afferma infatti: “...ha voluto apparire come tenero bambino...”.
Si tratta senz’altro di un bel testo,
ma non soltanto questo. Si tratta di un testo che, ad ognuno di noi, ci tocca e
ci impegna come cristiani. Perché dietro c’è il vangelo di Cristo, il mistero
della sua nascita, della sua incarnazione, della sua vita in mezzo a noi. Se vi
dicevo, poi, che la grotta è tipo della Chiesa, della comunità ecclesiale, alla
quale viene chiesto di “tenersi pronta”, allora essa, la grotta, è tipo,
immagine anche di ognuno di noi, di tutto il genere umano chiamati ad
accogliere la sua incarnazione, la sua presenza in mezzo a noi.
Nella
celebrazione del mistero del Natale, vi propongo questo tropario perché la
liturgia bizantina, alla quale apparteniamo come Chiesa, non è soltanto il
luogo dove celebriamo in modo bello e degno, il luogo dove cantiamo in un modo
bello e toccante, il luogo dove ci poniamo in un atteggiamento anche fisico
riverente e pieno di timor di Dio, ma è anche e soprattutto il luogo dove
quello che celebriamo –Colui che celebriamo-, che cantiamo, che riveriamo,
diventa il centro della nostra vita.
Nella mia
lettera pastorale del Natale del 2016 vi proponevo di vedere e scoprire la
bellezza della nostra liturgia bizantina, bellezza nei canti, nelle
celebrazioni, bellezza anche in tutti coloro che formiamo l’Esarcato Greco
Cattolico in Grecia, bellezza che ci viene data dal Signore stesso, ed
unicamente da lui. Quest’anno proponendovi il testo del tropario “Oggi la
Vergine…” vi suggerisco di riscoprire la profondità teologica di questo testo,
e di tanti altri, ma soprattutto di vedere la nostra liturgia come luogo di
professione della nostra fede e luogo dove viviamo fino in fondo questa nostra
fede.
Chiediamoci
ancora una volta, cosa celebreremo come cristiani, come Chiesa in questi
giorni? Celebriamo Verbo e Figlio Eterno del Padre, si incarna dallo Spirito
Santo e dalla Santa Vergine Maria. E questa sua incarnazione continua oggi
nella vita della Chiesa, della nostra Chiesa. Continua a farsi presente,
l’Incarnazione del Verbo di Dio nella celebrazione dei Santi Misteri dove
ascoltiamo e accogliamo nel nostro cuore cristiano la sua Parola vivificante;
quindi attraverso una parola proclamata dall’uomo ma che ci fa presente la
Parola di Dio. Nella celebrazione dei Santi Misteri dove riceviamo il Corpo ed
il Sangue del Signore attraverso il pane e il vino su cui è stato invocato lo
Spirito Santo.
L’incarnazione
del Verbo di Dio continua a farsi presente quando accogliamo la sua presenza
nel fratello povero, bisognoso, malato, sofferente, che conosciamo o che forse
non conosciamo. “Quello che avete fatto a uno di questi piccoli, lo avete
fatto a me…” ci dice il Signore stesso nel suo Vangelo. San Giovanni
Crisostomo, in una sua bellissima omelia, afferma che i vasi sacri che
contengono il Corpo e il Sangue di Cristo sono quelli sull’altare e quelli che
giacciono poveri e malandati alla porta della chiesa.
L’incarnazione
del Verbo di Dio continua a farsi presente nella nostra vita come Chiesa,
vescovo, sacerdoti, religiose, laici. La nostra realtà come Chiesa, come
Esarcato, non è un qualcosa ideale che ognuno immaginerebbe a modo suo, ma una
realtà ben concreta, fatta da uomini e donne cristiani, battezzati, tanti e
tanto diversi. E una Chiesa, la nostra, fatta dalla diversità di provenienze,
tanto lontane fisicamente ma tanto vicine, unite nella fede cristiana. Il
nostro Esarcato è formato da greci, da ucraini, da iracheni, da romeni, da
albanesi, e sicuramente tante altre etnie e provenienze, ma è un’unica Chiesa e
questo è una grande ricchezza e un grande dono di Dio, anche se delle volte non
è facile. È qualcosa, un dono del Signore, che tutti: vescovo, sacerdoti, religiose,
fedeli dobbiamo cercare e chiedere nella nostra preghiera.
Quando
viviamo la nostra fede come Chiesa nelle celebrazioni della liturgia; quando in
essa ci diamo generosamente nelle grandi feste e nella quotidianità, nelle
grandi e piccole cose che ci tocca fare, allora continueremo a vivere
l’incarnazione del Signore. In questa nostra Chiesa, nel nostro Esarcato,
cercheremo sempre di essere, nel nostro parlare, nel nostro agire, uomini e
donne di comunione, di perdono, di servizio generoso. Nel giorno della
Pentecoste -e ricordate che questa è la festa della nostra Chiesa Cattedrale-,
per dono dello Spirito Santo, nella diversità delle lingue, tutti capivano il
linguaggio dell’altro. E anche da noi per dono dello Spirito Santo, tutti
riusciamo a capirci, ad accoglierci, a perdonarci e soprattutto ad amarci nella
comunione dell’unico Signore che si incarna e che per noi si fa uomo dallo
Spirito Santo e dalla Santa Vergine Maria.
Chiediamo
al Signore, che la nostra fede, che professiamo nella celebrazione dei
sacramenti, Lui ci dia di professarla sempre anche nella nostra vita cristiana
di ogni giorno.
Auguro
a tutti, sacerdoti, suore e fedeli dell’Esarcato, e a tutti i fratelli ed
amici, un Santo Natale.
+P.
Emmanuil Nin
Esarca
Apostolico
