Cristo Emmanuel

Alcune riflessioni nella Vigilia di Natale.

Il giorno 24 dicembre, vigilia del Santo Natale, la tradizione bizantina celebra le Grandi Ore, cioè le normalmente cosiddette “ore minori” di prima, terza, sesta e nona, prendono il titolo di “grandi” o “regali”. “Grandi” perché hanno dei salmi propri e delle letture sia dell’Antico Testamento sia del Nuovo Testamento e queste nei testi paolini e nei vangeli. “Regali” perché in queste Ore, attraverso gli antichi testi dei salmi e dei profeti si annuncia l’incarnazione e la nascita di Colui che è il Verbo eterno di Dio, il Re e Signore.

È un giorno tradizionalmente di digiuno e di preghiera, e soprattutto di annuncio di Colui che oggi –con tanti “oggi, σήμερον, hodie” sparsi nei testi liturgici- nasce, si fa uno di noi, si fa piccolo come noi. Il vangelo dell’ora terza contiene questo versetto: “Non temete, ecco vi annunzio una grande gioia, che sarà di tutto il popolo: oggi vi è nato nella città di Davide un salvatore, che è il Cristo Signore. Questo per voi il segno: troverete un bambino avvolto in fasce, che giace in una mangiatoia”. La nascita di Cristo è motivo di gioia, ma di una gioia che non è legata a un sentimento o sentimentalismo a fior di pelle, ma legato a un fatto concreto che segnerà tutta la nostra vita come cristiani: “…troverete un bambino avvolto in fasce, che giace in una mangiatoia”.

Questo bambino che oggi, con gioia e speranza Maria e Giuseppe depongono in una “mangiatoia”, sarà lo stesso che un altro giorno, un altro “oggi, σήμερον, hodie” verrà deposto in un’altra “mangiatoia”, quel sepolcro che lo custodirà per tre giorni. Un vecchio professore romano quando faceva gli auguri per il Natale amava ripetere: “Buon Natale. Cristo è risorto!”. L’incarnazione del Verbo eterno di Dio ci collega, ci porta già alla sua stessa risurrezione dai morti il terzo giorno. Natale e Pasqua sono strettamente collegati, anche dall’iconografia stessa, orientale e occidentale, che ci mostra il bambino neonato avvolto in fasce e deposto in un sepolcro. Sant’Efrem il siro si compiacerà a “giocare” -sia simbolicamente sia, e soprattutto, teologicamente- con i nomi di Maria e Giuseppe alla nascita di Cristo, e di nuovo Giuseppe e Maria alla sua sepoltura e risurrezione.

Accingiamoci a vivere questo Natale, in primo luogo, con gioia -e non, come accennavo sopra, una gioia superficiale, ma una gioia fondata ed incarnata unicamente in Colui che oggi nasce, oggi si fa piccolo come uno di noi, cammina con noi-, ed anche con fede e speranza. Fede in Colui che con noi cammina, che ci sorregge, che tante e tante volte ci porta sulle spalle di buon Pastore, che non si stanca di farci ricominciare, di spingerci a rialzarci. Speranza che l’annuncio del Vangelo di Cristo porti sì la riconciliazione e la pace in tante e tante parti del nostro mondo martoriato dalla guerra -Ucraina, Terra Santa…-, ma soprattutto speranza che il Vangelo di Cristo metta radici nel profondo del nostro cuore e ci faccia uomini e donne di comunione, di perdono e di riconciliazione. Lasciamo che il Vangelo penetri nel profondo del nostro cuore, di ognuno di noi come vescovo, come sacerdoti, come suore, come fedeli laici, e ci faccia veramente cristiani, e insisto uomini di comunione, di perdono e di riconciliazione. Evangelizzato il nostro cuore, potremo evangelizzare anche gli altri.

“…troverete un bambino avvolto in fasce, che giace in una mangiatoia”. Chiediamo a questo Bambino fasciato e deposto nella mangiatoia che ci faccia vivere sempre come uomini del Vangelo, di comunione, di perdono e di riconciliazione.

Buon Natale. Cristo è Risorto!

+P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

 

Icona del Natale

Cattedrale della Santissima Trinità. Atene

Lettera Pastorale per Natale 2024 ed il Giubileo 2025

         Ai carissimi sacerdoti e fedeli delle tre comunità del nostro Esarcato Apostolico, ad Atene, a Giannitsà, a Kifissià e a Nea Makri, greci, ucraini e caldei. Quest’anno, la mia lettera pastorale per il Natale è una mia riflessione sul Grande Giubileo che ci accingiamo ad iniziare.

“«Spes non confundit», «la speranza non delude» (Rm 5,5). Nel segno della speranza l’apostolo Paolo infonde coraggio alla comunità cristiana di Roma. La speranza è anche il messaggio centrale del prossimo Giubileo, che secondo antica tradizione il Papa indice ogni venticinque anni”.

Questo testo introduce la bolla con cui Papa Francesco ha indetto l’Anno Santo del 2025. E con questa mia lettera pastorale desidero aiutarvi a preparare la celebrazione di questo Giubileo. Sarà un periodo, un anno, con delle celebrazioni speciali, ma soprattutto dovrebbe essere un anno in cui riscopriamo in modo speciale la nostra vita in Cristo e la nostra appartenenza ecclesiale al Corpo di Cristo che per noi è la Chiesa Cattolica di tradizione bizantina in Grecia. Queste mie riflessioni attorno al Giubileo, saranno anche la lettera pastorale per il Natale di quest’anno 2024.

         Storia.

Il Giubileo, che comunemente viene conosciuto anche come "Anno santo", è un periodo normalmente di un anno in cui la Chiesa Cattolica propone ai suoi fedeli di celebrare in modo speciale, in modo più intenso, qualche aspetto della professione di fede. È stato istituito infatti per consolidare la fede, favorire le opere di solidarietà e la comunione fraterna all'interno della Chiesa e nella società, richiamare e stimolare i credenti ad una più sincera e coerente professione di fede in Cristo unico Salvatore.

Il Giubileo può essere: ordinario, se legato a scadenze prestabilite; straordinario, se viene indetto per qualche avvenimento di particolare importanza. Il primo Giubileo ordinario fu indetto nel 1300 da Papa Bonifacio VIII, e ne fu occasione il desiderio di spiritualità, di perdono, di fratellanza che si stava diffondendo in tutta la cristianità in contrapposizione agli odi e alle violenze dominanti in quell'epoca. La prassi attuale nella Chiesa Cattolica è di indire un Anno Santo con la scadenza di ogni venticinque anni.

         Riflessioni sul Giubileo.

         Cosa vuol, dire celebrare il Giubileo? Celebrare il Giubileo vorrà dire per noi cristiani appartenenti alla Chiesa Cattolica, rimettere in primo piano quello che dovrebbe essere consuetudine ogni giorno della nostra vita come battezzati: la nostra vita in Cristo, il nostro vivere quotidiano come cristiani. Vita in Cristo che per noi vuole dire una vita di preghiera, personale ed ecclesiale e comunitaria; una partecipazione assidua ai sacramenti, che sono fonte di salvezza e di vita nuova per noi.

         Ritrovare anche e rinnovare la nostra vita secondo il Vangelo. Questo vorrà dire per noi sì un frequentare il Vangelo nella sua lettura, nel suo ascolto, ma anche configurare la nostra vita secondo i comandamenti del Vangelo di Cristo: dall’amore al prossimo, all’altro, al nemico -il Vangelo ci è sempre molto esigente-; e da questo amore evangelico ne nasce, ne sgorga anche il perdono, fino a settanta volte sette come ci insegna lo stesso Vangelo. Quindi il Giubileo anche come momento di perdono e quindi anche di riconciliazione con gli altri, con il fratello.

         Ritrovare e rinnovare la nostra vita come Chiesa Orientale Cattolica. La nostra appartenenza ecclesiale non dovrebbe essere mai una sorta di “tessera” che ci vincola, ci accomuna ad un gruppo umano o sociale, bensì l’appartenenza a una Chiesa che è Corpo di Cristo. Il nostro essere orientali cattolici vorrà dire vivere nella gioia e nell’impegno l’appartenere a una Chiesa che in Grecia è piccola e non sempre con un percorso facile, ma una Chiesa viva e che vive in questa nostra realtà sociale in cui vogliamo annunciare il Vangelo. Una Chiesa che ha una presenza etnica assai diversa -greci, ucraini e caldei-, che dovrà essere sempre per noi una grande ricchezza umana, spirituale ed ecclesiale. Le differenze di lingua, di provenienza nazionale o etnica, non sono mai un motivo di separazione o di divisione -guai se lo fossero!-, ma un motivo di fierezza nel nostro vivere come Chiesa Cattolica.

         Celebrazioni giubilari.

         Inizieremo il Giubileo la domenica 29 dicembre 2024, con una Divina Liturgia celebrata nella cattedrale della Santissima Trinità, presenti le tre comunità dell’Esarcato: greci, ucraini e caldei. La Divina Liturgia sarà preceduta da una processione attorno alla chiesa cattedrale che si concluderà con l’ingresso nella chiesa. Sarà una processione che faremo attorno a una chiesa fisica, la cattedrale della Santissima Trinità, ma simbolicamente il camminare, peregrinare attorno alla nostra cattedrale metterà in rilievo il nostro vincolo, di tutti: clero e laici, con la nostra Chiesa Orientale Cattolica che è in Grecia, una chiesa che non è soltanto greca, ma anche ucraina e caldea. Insisto su questo fatto perché tocca il nostro essere cristiani, come clero e come laici.

         Il testo di san Paolo nella lettera ai Galati 3,28: “Non c'è giudeo né greco; non c'è schiavo né libero; non c'è maschio e femmina, perché tutti voi siete uno in Cristo Gesù”, è un testo fondamentale per tutti noi cristiani, un testo che ci fa sentire veramente cattolici. Ma vi propongo anche, per viverlo a fondo e in modo vero, e di capovolgerlo e dire che da noi ci sono greci, ucraini, caldei, e che questo fatto, questa diversità, vissuta sempre nell’amore del Vangelo, ci fa sentire veramente cattolici. Essere cattolici, essere membra del Corpo di Cristo che è la Chiesa Cattolica è veramente arricchente ed anche bello. Ed è anche impegnativo.

         Il Giubileo dovrà farci -farci riscoprire perché lo siamo dal battesimo-, uomini e donne di comunione, di amore, di speranza e di gioia. Viviamo la gioia che ci viene dalla risurrezione di Cristo. Allontaniamo -iniziando da quest’anno giubilare- dal nostro cuore la tristezza, l’ammarezza, la lamentazione che sono cose che oscurano e distruggono la bellezza del nostro cuore cristiano ed umano.

         Impegni giubilari.

         Cosa vogliamo, aspettiamo dal Giubileo 2025? Faremo sicuramente delle attività, degli incontri, dei pellegrinaggi, e questi sono dei fatti in sé buoni che ci configureranno e ci faranno presenti a noi stessi e agli altri come Chiesa Cattolica. Essere presenti in Grecia è importante, fondamentale, ma lo è anche essere presenti a noi stessi, mai vergognarci e nascondersi per quello che siamo e viviamo come Chiesa, malgrado le difficoltà, le contradizioni, le sofferenze. Incoraggio i sacerdoti delle tre comunità dell’Esarcato a pensare e portare a termine delle attività che coinvolgano ognuna di esse ed anche, questo è importante, assieme agli altri. In modo speciale propongo alla nostra Chiesa di riflettere in questo inizio del Giubileo, come essere e vivere come:

         Uomini e donne di comunione

         Uomini e donne di Vangelo.

         Uomini e donne di riconciliazione e di perdono.

         Uomini e donne aperti ogni giorno a lasciarsi “evangelizzare” il nostro cuore.

         Se questi aspetti li vivremo, il Giubileo avrà avuto senso per ognuno di noi, sacerdoti e fedeli, greci, ucraini e caldei, appartenenti all’Esarcato Apostolico per i Cattolici di tradizione bizantina in Grecia.

         Vi benedico e benedico il vostro cammino giubilare.

         +P. Manuel Nin

         Esarca Apostolico

 

Ποιμαντική επιστολή για τα Χριστούγεννα 2024 και το Ιωβηλαίο 2025

         Προς τους αγαπητούς ιερείς και πιστούς των τριών κοινοτήτων της Αποστολικής μας Εξαρχίας, Ελλήνων, Ουκρανών και Χαλδαίων στην Αθήνα, τα Γιαννιτσά, την Κηφισιά και τη Νέα Μάκρη. Φέτος, η ποιμαντική μου επιστολή για τα Χριστούγεννα είναι η πρόταση μου για το Μεγάλο Ιωβηλαίο που πρόκειται να ξεκινήσουμε.

«Spes non confundit», «ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει » (Ρωμ. 5:5). Ως σημάδι ελπίδας, ο Απόστολος Παύλος ενθαρρύνει χριστιανική κοινότητα της Ρώμης. Η ελπίδα είναι επίσης το κεντρικό μήνυμα του επόμενου Ιωβηλαίου, το οποίο σύμφωνα με την αρχαία παράδοση ο Πάπας αναγγέλλει κάθε είκοσι πέντε χρόνια.

Το κείμενο που παρέθεσα εισάγει τη παπική βούλα με την οποία ο Πάπας Φραγκίσκος ανακήρυξε του Ιερό Έτος 2025. Και με αυτή την ποιμαντική επιστολή μου θα ήθελα να σας βοηθήσω να προετοιμαστείτε για τον εορτασμό αυτού του Ιωβηλαίου. Θα είναι μια περίοδος, ένα έτος, με ιδιαίτερες λειτουργίες και τελετές, αλλά πάνω απ' όλα θα πρέπει να είναι ένα έτος στο οποίο θα ξαναανακαλύψουμε με ιδιαίτερο τρόπο την εν Χριστώ ζωή μας και την εκκλησιαστική μας συμμετοχή στο Σώμα του Χριστού, η οποία για εμάς είναι η Καθολική Εκκλησία βυζαντινού ρυθμού στην Ελλάδα. Αυτές οι σκέψεις μου γύρω από το Ιωβηλαίο θα είναι επίσης η ποιμαντική επιστολή για τα Χριστούγεννα του τρέχοντος έτους 2024.

         Ιστορία.

Το Ιωβηλαίο, επίσης κοινώς γνωστό ως «Ιερό Έτος», είναι μια περίοδος που διαρκεί συνήθως ένα έτος, κατά τη διάρκεια του οποίου η Καθολική Εκκλησία προτείνει στους πιστούς της να γιορτάσουν με τρόπο ιδιαίτερο, με τρόπο πιο έντονο, κάποια πτυχή της ομολογίας της πίστεως. Πράγματι θεσμοθετήθηκε για να εδραιώσει την πίστη, να ευνοήσει έργα αλληλεγγύης και αδελφικής κοινωνίας εντός της Εκκλησίας και των κοινωτήτων, να καλέσει και να παρακινήσει τους πιστούς σε μια πιο ειλικρινή και συνεπή ομολογία πίστης στον Χριστό, μόνο Σωτήρα.

Το Ιωβηλαίο μπορεί να είναι: τακτικό, δηλαδή ανά καθορισμένα χρονικά διαστήματα εάν συνδέεται με προκαθορισμένες προθεσμίες* έκτακτη, αν προκηρυχθεί για κάποιο ιδιαίτερης σημασίας γεγονός. Το πρώτο τακτικό Ιωβηλαίο ανακηρύχθηκε το 1300 από τον Πάπα Βονιφάτιο Η ́ και η αφορμή ήταν η επιθυμία για πνευματικότητα, συγχώρεση και αδελφοσύνη που εξαπλωνόταν σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο σε αντιπαράθεση με το μίσος και τη βία που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή. Η τρέχουσα πρακτική στην Καθολική Εκκλησία είναι να ανακηρύττεται ένα Ιερό Έτος με το πέρασμα και κλείσιμο κάθε είκοσι πέντε χρόνών.

         Σκέψεις περί του Ιωβηλαίου.

         Τι σημαίνει να γιορτάζουμε το Ιωβηλαίο; Ο εορτασμός του Ιωβηλαίου θα σημάνει για εμάς τους Χριστιανούς που ανήκουμε στην Καθολική Εκκλησία, να επαναφέρουμε στο προσκήνιο αυτό που θα έπρεπε να είθισται στη ζωή μας ως βαπτισμένοι κάθε μέρα: την εν Χριστώ ζωή μας, την καθημερινή μας ζωή ως Χριστιανοί. Ζωή εν Χριστώ που για μας σημαίνει ζωή προσευχής, ζωή προσωπικής και εκκλησιαστικής και συλλογικής προσευχής*  σημαίνει επιμελής συμμετοχή στα μυστήρια, που είναι η πηγή σωτηρίας και νέας ζωής για μας.

         Να ξαναβρούμε και να ανανεώσουμε την κατά Ευαγγέλιο ζωή μας. Αυτό για εμάς θα σημαίνει μεν να «επισκεπτόμαστε» το Ευαγγέλιο διαβάζοντάς το, ακούγοντάς το, αλλά και διαμορφώνοντας δε τη ζωή μας σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου του Χριστού: ξεκινώντας από την αγάπη για τον πλησίον, και φτάνοντας μέχρι την αγάπη για τον άλλο, για τον εχθρό – το Ευαγγέλιο είναι πάντα πολύ απαιτητικό από εμάς* και από αυτή την ευαγγελική αγάπη γεννιέται, πηγάζει και η συγχώρεση, μέχρι εβδομήντα φορές επτά, όπως μας διδάσκει το ίδιο το Ευαγγέλιο. Επομένως, το Ιωβηλαίο – σαν στιγμή συγχώρεσης και επομένως και συμφιλίωσης με τους άλλους, με τον αδελφό, τον συγγενή μας.

         Να ξαναβρούμε και να ανανεώσουμε  τη ζωή μας ως Ανατολική Καθολική Εκκλησία. Η εκκλησιαστική μας συμμετοχή δεν θα έπρεπε να είναι ποτέ να είναι ένα είδος «δελτίου» που μας δεσμεύει, που μας κάνει όμοιους με μια ανθρώπινη ομάδα η κοινότητα, παρά να είναι συμμετοχή στην - και κοινωνία με – Εκκλησία που είναι Σώμα Χριστού. Το να είμαστε Ανατολικοί Καθολικοί θα σημαίνει να ζούμε με χαρά και δέσμευση αυτό το να ανήκουμε σε μια Εκκλησία που στην Ελλάδα είναι μικρή και δεν έχει πάντοτε μια εύκολη πορεία, αλλά σε μια Εκκλησία που είναι ζωντανή και ζει σε αυτή την κοινωνική μας πραγματικότητα στην οποία θέλουμε να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο. Μια Εκκλησία που χαίρει ποίκιλης εθνικής παρουσίας - Έλληνες, Ουκρανοί και Χαλδαίοι - η οποία πρέπει πάντα να είναι ένας μεγάλος ανθρώπινος, πνευματικός και εκκλησιαστικός θησαυρός για εμάς. Οι διαφορές στις γλώσσα, στην εθνική ή πολιτισμική καταγωγή, δεν αποτελούν ποτέ λόγο διαχωρισμού ή διαίρεσης -αλίμονο αν ήταν-, αλλά λόγο υπερηφάνειας για τη ζωή μας ως Καθολική Εκκλησία.

         Εορτασμοί Ιωβηλαίου.

         Θα ξεκινήσουμε το Ιωβηλαίο την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2024, με τη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας, με την παρουσία των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας: Ελλήνων, Ουκρανών και Χαλδαίων. Της Θείας Λειτουργίας θα προηγηθεί λιτανεία γύρω από τον καθεδρικό ναό, η οποία θα καταλήξει στην είσοδο του ναού. Θα είναι μια λιτανεία που θα κάνουμε γύρω από έναν φυσικό «υλικό», τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας, αλλά συμβολικά η πορεία γύρω από τον καθεδρικό μας ναό θα τονίσει τον δεσμό όλων μας: κληρικών και λαϊκών, με την Ανατολική Καθολική Εκκλησία μας που βρίσκεται στην Ελλάδα, μια εκκλησία που δεν είναι μόνο ελληνική, αλλά και ουκρανική και χαλδαϊκή. Επιμένω σε αυτό το γεγονός, διότι επηρεάζει το γεγονός ότι είμαστε χριστιανοί, ως κληρικοί και ως λαϊκοί.

         Το κείμενο του Αποστόλου Παύλου στην επιστολή προς Γαλάτες 3, 28: «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», είναι ένα θεμελιώδες για όλους εμάς τους Χριστιανούς, ένα κείμενο που μας κάνει να νιώθουμε πραγματικά Καθολικοί. Αλλά σας προτείνω επίσης, για να το ζήσετε βαθιά και με αληθινό τρόπο, να το γυρίσετε ανάποδα και να πείτε ότι στη χώρα μας υπάρχουν Έλληνες, Ουκρανοί, Χαλδαίοι και ότι αυτό το γεγονός, αυτή η ποικιλομορφία, που βιώνεται πάντα στην αγάπη του Ευαγγελίου, μας κάνει να νιώθουμε αληθινά Καθολικοί. Το να είσαι Καθολικός, να είσαι μέλος του Σώματος του Χριστού που είναι η Καθολική Εκκλησία είναι πραγματικά εμπλουτιστικό και επίσης όμορφο. Αλλά είναι και απαιτητικό.

         Το Ιωβηλαίο πρέπει να μας καταστήσει – να το ανακαλύψουμε ξανά διότι είμαστε αυτό από τη στιγμή της βάπτισης – άνδρες και γυναίκες συν-κοινωνούς και συν-μέτοχους της αγάπης, της ελπίδας και της χαράς. Ας βιώσουμε τη χαρά προερχόμενη σε μας από την ανάσταση του Χριστού. Ας απομακρύνουμε – ξεκινώντας από αυτό το ιωβηλαίο έτος - απο την καρδιά μας τη θλίψη, την πικρία, τον θρήνο που είναι πράγματα που συσκοτίζουν και καταστρέφουν την ομορφιά της χριστιανικής και ανθρώπινης καρδιάς μας.

         Ιωβηλαίες δεσμεύσεις.

         Τι θέλουμε, τι περιμένουμε από το Ιωβηλαίο του 2025; Σίγουρα θα κάνουμε δραστηριότητες, συναντήσεις, προσκυνήματα, και αυτά από μόνα τους είναι καλά, θα μας διαμορφώσουν και θα μας παρουσιάσουν στους εαυτούς μας και στους άλλους ως Καθολική Εκκλησία. Το να είμαστε παρόντες στην Ελλάδα είναι σημαντικό, θεμελιώδες, αλλά το ίδιο είναι να είμαστε παρόντες στον εαυτό μας, ποτέ να μην ντρεπόμαστε και να κρυβόμαστε γι' αυτό που είμαστε και ζούμε ως Εκκλησία, παρά τις δυσκολίες, τις αντιφάσεις, τα βάσανα.

Ενθαρρύνω τους ιερείς των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας να σκεφτούν και να πραγματοποιήσουν δραστηριότητες που θα συμπεριλάβουν καθεμία από αυτές και επίσης - είναι σημαντικό - μαζί με τους άλλους. Με ιδιαίτερο τρόπο, προτείνω στην Εκκλησία μας να προβληματιστεί σε αυτή την έναρξη του Ιωβηλαίου, πώς να είναι και να ζει ως:

         Άνδρες και γυναίκες της κοινωνίας.

         Άνδρες και γυναίκες του Ευαγγελίου.

         Άνδρες και γυναίκες της συμφιλίωσης και της συγχώρεσης.

Άντρες και γυναίκες που είναι ανοιχτοί καθημερινά στο να επιτρέψουν στην καρδιά μας να «ευαγγελιστεί».

         Αν ζήσουμε αυτές τις τρεις πτυχές, το Ιωβηλαίο θα έχει νόημα για τον καθένα από εμάς, ιερείς και πιστούς, Έλληνες, Ουκρανούς και Χαλδαίους, που ανήκουμε στην Αποστολική Εξαρχία για τους Καθολικούς της βυζαντινής παράδοσης στην Ελλάδα.

         Σας ευλογώ και ευλογώ την πορεία αυτή του Ιωβηλαίου.

         +Π. Εμμανουήλ Νιν

         Αποστολικός Έξαρχος