Lettera pastorale, Pasqua 2023
Discesa
dalla croce, lamento e unzione, e apparizione a Tommaso e ai Dodici
Cattedrale
della Santissima Trinità, Atene.
Η αποκαθήλωσις, ο επιτάφιος θρήνος, η
ψηλάφησις του Θωμά
Καθεδρικός Ναός της Αγίας Τριάδας, Αθήνα.
Il Signore, sulla
croce, è stato spogliato di tutto, meno della sua umanità
e del Salterio
I grandi testi liturgici della
Settimana Santa e del periodo pasquale ci fanno toccare, ci fanno gustare direi
la piena e allo stesso tempo sofferente umanità di Cristo che per noi accetta
volontariamente la passione, la morte di croce, ed è con questa sua umanità
gloriosa che risorge dai morti. Tanti testi della Settimana Santa e della
Pasqua ci portano a vedere, quasi a toccare il Cristo sofferente, e allo stesso
tempo vittorioso e glorioso. Per Lui riceviamo le palme vittoriose; aspettiamo
Lui, lo Sposo che viene nel bel mezzo della notte; da Lui stesso riceviamo il
suo Corpo ed il suo Sangue preziosi; con Lui celebriamo e viviamo la sua passione,
la sua morte e e la sua risurrezione che la liturgia ci fa gustare, meditare e
soprattutto pregare attraverso i testi della Sacra Scrittura, specialmente i salmi,
ed anche attraverso i testi liturgici. Cristo stesso prega i salmi, sente come
queste antiche preghiere prendono in lui e per mezzo suo, tutta la loro forza
profetica e soprattutto cristologica. Per esempio, i salmi scelti per le Grandi
Ore del Venerdì Santo sono dei testi che diventano voce di Cristo e voce della
Chiesa: “Perché si agitarono le genti e i popoli meditarono cose vuote?
(sal. 2,1). O Dio, Dio mio, volgiti a me: perché mi hai abbandonato?...(sal.
21,2). Hai visto, Signore, non stare in silenzio, Signore, non allontanarti da
me…(sal. 34,22). So che il Signore farà il giudizio del povero e difenderà la
causa dei miseri… (sal. 139,12)”.
Poi gli stessi testi della liturgia ci
fanno gustare nella fede, con delle bellissime e toccanti immagini poetiche, la
fragilità e allo stesso tempo la tenerezza che sgorga dalla nostra natura umana
di fronte all’umanità provata, patita e gloriosa del Verbo eterno di Dio
fattosi uomo per noi uomini e per la nostra salvezza. Tra questi testi, alcuni
degli “enkomia” del Sabato Santo ci fanno toccare per mano quel che, come
Chiesa, celebriamo, preghiamo e viviamo in questi giorni:
“O Dio e Verbo, o gioia mia! Come sopporterò la tua sepoltura di tre
giorni? Sono straziate le mie viscere materne!
Chi mi darà pioggia e fonti di lacrime per piangere il
mio dolce Gesú? gridava la Vergine sposa di Dio.
O mia dolce primavera, dolcissimo Figlio mio, dove è
tramontata la tua bellezza?
O luce degli occhi miei, dolcissimo Figlio mio, come può
ora coprirti una tomba?
Cosparsero di unguenti profumati il sepolcro, le
mirofore, giungendo al mattino al far del giorno.
Sono dei testi in cui si intreccia la
voce della Madre di Dio e la voce della Madre Chiesa che diventa, per la forza
e il dono dello Spirito Santo nella celebrazione liturgica, la nostra voce nel
piano, nel dolore, nella speranza e nella gioia. Contempliamo in questi giorni
sacri e santi il Cristo spogliato da tutto, appeso alla croce, morto, calato
dalla croce e messo in un sepolcro, diventato lui stesso la più grande
umiliazione e la più grande spogliazione. Ma, allo stesso tempo, immersi nella
preghiera della Chiesa, attraverso i testi biblici e liturgici, possiamo
affermare che il Signore, sulla croce, è stato spogliato di tutto meno della
sua umanità e del Salterio. Questa frase che non letteralmente ma nel suo
contenuto troviamo in tanti testi della liturgia quaresimale e pasquale della
tradizione bizantina, ed anche in tanti testi dei Padri della Chiesa, inquadra
quello che vorrei dirvi in questa mia riflessione che è la mia lettera
pastorale per la Pasqua di questo 2023.
L’umanità di Cristo nella sua
vivificante passione rimane appesa alla croce fino alla morte. E possiamo dire
che quest’umanità è l’unico che gli rimane dopo la sua totale spoliazione, a
partire da quella sua “kenosi” iniziata dal momento della sua Incarnazione nel
grembo verginale di Maria. Questa sua piena umanità nella croce lo porta a
perdonare i nemici, a chiedere l’elemosina di un po d’acqua, gli fa guardare la
Madre ed il discepolo amico con un cuore veramente umano. L’unico che gli è
rimasto è questa sua umanità ed il Salterio, cioè la preghiera che sgorga dal
cuore ferito e poi trafitto. Perché? Perché ambedue, l’umanità e il Salterio sono
un dono, un regalo del Padre affinché il Signore, il Figlio e quindi anche noi,
rimaniamo sempre fermi e saldi nel nostro essere e vivere da cristiani.
I testi della liturgia della Settimana
Santa ci mettono di fronte a questi due aspetti fondamentali della nostra fede
cristiana: l’umanità del Verbo di Dio incarnato e il Salterio, la voce di Dio e
la nostra che si intrecciano, si incontrano e forse anche si scontrano. La
liturgia bizantina ci fa incontrare nei giorni Santi dei testi in cui la voce
umana di Dio nel Figlio si intreccia con la nostra. I salmi, scelti
cristologicamente, ecclesiologicamente, direi anche pedagogicamente, diventano
la voce di Cristo, la voce della Chiesa, la nostra voce nella sofferenza, nel
pianto, forse anche nella sconfitta, ma sicuramente nella vittoria finale sul
peccato e sulla morte. L’umanità di Cristo ed il Salterio sono anche le nostre
armi di vittoria.
L’umanità di Cristo che per noi
diventa anche l’umanità della Chiesa e la nostra stessa umanità. E come avviene
questo fatto? L’umanità di Cristo, vincitrice anche essa del peccato e della
morte, continua presente nella divino-umanità della Chiesa attraverso i
sacramenti, nell’annuncio della Parola, nel sacramento del fratello. La Chiesa, dice
un antico testo siriaco, è “la misericordia di Dio che scende sugli uomini”.
Il Salterio. Cristo stesso nella croce
stende le mani e prega. Chi prega? Cosa prega? Prega Dio nei salmi. E noi come
Chiesa continuiamo questa preghiera del Signore, essa diventa l’intercessione
potente della nostra stessa debolezza.
L’umanità di Cristo e il Salterio
siano le nostre armi nella quotidianità del nostro cammino cristiano
nell’Esarcato Apostolico, in Grecia, nel nostro mondo. Un mondo provato da
guerre, da incertezze, da paure, ma che noi cristiani vogliamo vivere ed amare,
questo nostro mondo, con quella speranza che nasce dal Cristo Risorto.
Approfitto questa mia lettera, per
ricordarvi a tutti che durante il periodo liturgico della Pasqua celebreremo
due momenti che ci coinvolgono come Chiesa, come Esarcato Apostolico.
In primo luogo, celebreremo il XXV
anniversario dell’arrivo e della presenza in Esarcato della comunità ucraina. I
fedeli greco cattolici ucraini, arrivati in Grecia ormai XXV anni fa, in un
momento allora di difficoltà e di cambiamenti sociopolitici nella loro patria,
furono accolti in Grecia e nel nostro Esarcato, e diventarono una parte viva ed importante dei
nostri fedeli, assieme ai fedeli greci e ai fedeli caldei. Il loro arrivo, e la
loro presenza, tuttora viva ed importante, segnò per l’Esarcato da una parte un
aumento considerevole del numero dei fedeli, provenienti dalla stessa
tradizione cattolica di rito bizantino; e dall’altra parte un momento di vera e
propria cattolicità, cioè il mostrare, il vivere, il nostro essere aperti ed
accoglienti senza distinzioni di razze, di etnie, di lingua, di culture,
secondo l’insegnamento dell’apostolo Paolo: “Tutti voi, infatti, siete figli di Dio mediante la fede in Cristo Gesù,
poiché quanti siete stati battezzati in Cristo vi siete rivestiti di Cristo.
Non c’è giudeo né greco; non c’è schiavo né libero…, perché tutti voi siete uno
in Cristo Gesù” (Gal 3,25-29). Ed anche per la comunità ucraina fu ed è tuttora un fatto importante
l’essere accolti, il lasciarsi accogliere, umilmente direi, in un paese, una
cultura ed una lingua diversi dal loro, ma sempre nella comunione della Chiesa
Cattolica. E questa dimensione veramente “cattolica” della nostra vita
cristiana, sempre nel doppio senso dell’accogliere e dell’essere accolti, non
nasce da una semplice e allo stesso tempo necessaria filantropia umana, ma
nasce, sorge dal nostro “essere stati battezzati in Cristo ed esserci rivestiti di Cristo”.
Siamo e viviamo il nostro essere Chiesa Cattolica per una ragione non soltanto
umana ma, e soprattutto, teologica: perché siamo uno in Cristo. In questo
momento, in questa nostra Pasqua del 2023, voglio ringraziare il Signore per questo
dono della presenza della comunità ucraina nella nostra Chiesa, nel nostro
Esarcato, una presenza che ci compromette e ci impegna come cristiani, ripeto,
nell’accogliere e nell’essere accolti, una presenza che ci fa grati per il dono
ricevuto, ed anche umili e poveri nel dare e nel ricevere. E questo dono va
sempre fatto e ricevuto senza esclusioni e senza pretese, unicamente come un
dono. La presenza della comunità ucraina in Esarcato, a tutti noi, greci,
ucraini e caldei, e tutti gli altri di tante provenienze che siamo e siete
membra della nostra Chiesa, ci rinnova con volti nuovi, giovani, volti
dell’unico Corpo di Cristo.
In
secondo luogo, quest’anno celebreremo, la domenica 30 aprile, il XXV
anniversario della mia ordinazione sacerdotale, che ebbe luogo il 18 aprile del
1998 nel mio monastero di Montserrat. Vi chiedo di unirvi alla mia preghiera al
mio ringraziamento al Signore per la sua grazia, la sua misericordia, il suo
amore lungo questi XXV anni di ministero sacerdotale vissuti un po’ nel mio
monastero a Montserrat, e lungo i 17 anni del mio servizio come Rettore del
Pontificio Collegio Greco a Roma, fino alla mia ordinazione come vostro vescovo
nell’aprile 2016. Gli anni del mio sacerdozio vissuti nel Pontificio Collegio
Greco di Roma mi portarono a trovare e ad accogliere nei seminaristi del
Collegio Greco, tantissime e diversissime provenienze geografiche, etniche,
culturali, linguistiche ben diversificate: greci, italiani, ungheresi, romeni,
ucraini, serbi, libanesi, siriani, israeliani, bulgari, slovacchi, bielorussi e
tanti altri…, -nell’unità dell’unica celebrazione liturgica bizantina, ma con
la presenza sempre arricchente di seminaristi di altre tradizioni liturgiche:
latini, caldei, maroniti…. Questa ricchezza del Pontificio Collegio Greco mi
preparò sicuramente per l’incontro nel nostro Esarcato Apostolico con una diversità
pure etnica ed anche liturgica sempre arricchente e sempre cattolica. Questa
diversità etnica, linguistica, liturgica dobbiamo viverla senza eccezioni come
un grande dono del Signore. Vi chiedo la vostra preghiera al Signore affinché benedica
il mio ministero per il bene del nostro Esarcato e di tutta la Chiesa.
Ho accennato diverse volte al Salterio,
che i Padri siriaci quasi personificano chiamandolo il “Davide”. Per questo
concludo la mia riflessione con un salmo, l’ottantunesimo, adoperato quasi un “unicum”
nel vespro del Sabato Santo, ma proprio in questo giorno cantato con fede e con
forza, quasi come paradigma della preghiera e della parresia della Chiesa
nell’attesa trepidante del Risorto:
Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρίνον τὴν γήν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι.
Sorgi, o Dio, giudica
la terra, perché tu avrai eredità in tutte le genti.
+P. Manuel Nin
Esarca Apostolico
Vescovo titolare di
Carcabia
Ο
ΚΥΡΙΟΣ ΕΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΑΠΟΓΥΜΝΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ
ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙΟ
Ποιμαντική
Επιστολή ΠΑΣΧΑ 2023
Τα μεγάλα λατρευτικά
κείμενα της Μεγάλης Εβδομάδος και της πασχαλινής περιόδου μας συγκινούν, θα
έλεγα ότι μας κάνουν να γευτούμε την πλήρη και ταυτόχρονα μαρτυρική ανθρώπινη
φύση του Χριστού, ο οποίος για χάρη μας δέχεται θεληματικά το πάθος του, τον σταυρικό
θάνατο του και με την ένδοξη ανθρώπινη φύση του την ανάσταση από τους νεκρούς. Τόσα
και τόσα κείμενα της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα μας οδηγούν να δούμε,
σχεδόν να αγγίξουμε τον Χριστό πάσχοντα και ταυτόχρονα νικητή και ένδοξο. Γι’ Αυτόν
λαβαίνουμε τα ένδοξα Βάϊα· αυτόν περιμένουμε ως Νυμφίο, ερχόμενο μέσα στη νύχτα,
μαζί Του τελούμε και ζούμε τα σεπτά πάθη του, τον θάνατό του την Ανάσταση του: όλα
όσα η θεία λατρεία μας κάνει να γευτούμε, να μελετήσουμε και προπάντων να
προσευχηθούμε με τα κείμενα της Αγίας Γραφής, ιδιαίτερα με τους ψαλμούς και με
τα λατρευτικά κείμενα. Ο ίδιος ο Χριστός προσεύχεται με τους ψαλμούς,
αισθάνεται με ποιο τρόπο οι παλαιές αυτές προσευχές, στο πρόσωπό του και
διαμέσου Αυτού παίρνουν την προφητική και προπάντων τη χριστολογική τους
δύναμη. Παραδείγματος χάρη: οι ψαλμοί που εκλέγονται για τις Μεγάλες Ώρες της
Μεγάλης Παρασκευής είναι κείμενα που γίνονται φωνή του Χριστού και φωνή της
Εκκλησίας: «Γιατί ταράχθηκαν τα έθνη και
οι ψαλμοί εμελέτησαν άδεια πράγματα;» (Ψ.2,1). «Ο Θεός, ο Θεός μου στρέψου σε μένα: γιατί με εγκατέλειψες;»
(Ψ.21,2). «Είδες, Κύριε, μη μένεις στη
σιωπή Κύριε, μην απομακρύνεσαι από μένα….» (Ψ.34,22). «Γνωρίζω ότι ο Κύριος θα κάνει την κρίση για τον φτωχό και θα
υπερασπιστεί την υπόθεση των δυστυχισμένων….» (Ψ.139,12)
Στη συνέχεια τα ίδια
κείμενα της θείας λατρείας μας κάνουν να γευόμαστε στην πίστη μας με ωραιότατες
και συγκινητικές ποιητικές εικόνες, τον εύθραυστο χαρακτήρα και ταυτόχρονα την
τρυφερότητα της ανθρώπινης φύσης του αιώνιου Λόγου του Θεού, ο οποίος έγινε
άνθρωπος για εμάς τους ανθρώπους και για τη δικιά μας σωτηρία. Μεταξύ αυτών των
κειμένων, μερικά από τα «εγκώμια του Μεγάλου Σαββάτου μας κάνουν να αγγίζουμε
με τα χέρια μας αυτά τα οποία εμείς, ως Εκκλησία, τελούμε, προσευχόμαστε και
ζούμε αυτές τις μέρες:
«Ω Θεέ και λόγε, ω χαρά η εμή, πως ενέγκω
σου ταφήν την τριήμερον; νυν σπαράττομαι τα σπλάχνα μητρικώς.
Τις μοι δώσει ύδωρ και δακρύων πηγάς; η θεόνυμφος Παρθένος εκραύγαζεν, ίνα κλαύσω τον γλυκύν μου
Ιησούν;»
«΄Ω γλυκύ μου
έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;
Υιέ Θεού παντάναξ, Θεέ
μου πλαστουργέ μου, πώς πάθος κατεδέξω;
Έρραναν τον τάφον αι
Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωί ελθούσαι».
Αυτά τα
κείμενα όπου η φωνή της Μητέρας του Θεού διασταυρώνεται με τη φωνή της Μητέρας
Εκκλησίας και η φωνή αυτή με τη δύναμη και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος στη
θεία λατρεία γίνεται η δική μας φωνή, στον θρήνο, στον πόνο, στην ελπίδα και
στη χαρά. Κατά τις άγιες και ιερές αυτές μέρες ας μελετήσουμε τον Χριστό, απογυμνωμένο
από όλα, κρεμάμενο από τον σταυρό, ενταφιασμένο στον τάφο, παρουσιάζοντας τη
μέγιστη ταπείνωση και τη μέγιστη απογύμνωση. Αλλά ταυτόχρονα, βυθισμένοι στην
προσευχή της Εκκλησίας, διαμέσου των βιβλικών και λατρευτικών κειμένων,
μπορούμε να αναφωνήσουμε ότι: «Ο Κύριος επάνω στον Σταυρό απογυμνώθηκε από όλα,
εκτός από την ανθρώπινη φύση του και από το Ψαλτήριο». Αυτή η φράση, την οποία
βρίσκουμε όχι κατά γράμμα, αλλά κατά το περιεχόμενο της, σε τόσα και τόσα
κείμενα της θείας λατρείας της Σαρακοστής και του Πάσχα, κατά τη βυζαντινή
παράδοση και σε πολλά κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας, πλαισιώνει όλα όσα
επιθυμώ να σας πω κατά τον στοχασμό της παρούσας εγκυκλίου μου, για το Πάσχα
του 2023.
Η ανθρώπινη
φύση του Χριστού στο ζωοποιητικό του πάθος κρέμεται από τον Σταυρό μέχρι
θανάτου. Και μπορούμε να πούμε ότι αυτή η ανθρώπινη φύση είναι το μόνο που του
απομένει μετά από την ολοκληρωτική του απογύμνωση, η οποία άρχισε από την «θεία
κένωση», από την Ενσάρκωσή του στα παρθενικά σπλάχνα της Μαρίας. Αυτή η πλήρης ανθρώπινη
φύση, πάνω στον Σταυρό οδηγεί τον Χριστό να συγχωρήσει τους σταυρωτές του, και
να ικετεύσει την ελεημοσύνη λίγου νερού. Κάνει τον Διδάσκαλο να βλέπει την
Μητέρα του και τον αγαπημένο μαθητή του με μία καρδιά αληθινά ανθρώπινη. Το
μοναδικό που του απέμεινε είναι αυτή η ανθρώπινη φύση του, και το Ψαλτήριο,
δηλαδή η προσευχή που αναβλύζει από την τραυματισμένη και έπειτα τρυπημένη του
καρδιά. Γιατί; Γιατί και τα δύο, η ανθρώπινη φύση και το Ψαλτήριο, είναι ένα
δώρο του Πατέρα, έτσι ώστε ο Υιός και επομένως και εμείς, να μείνουμε πάντοτε
σταθεροί και εδραιωμένοι στην οντότητά μας και στη χριστιανική μας ζωή.
Κατά την
Μεγάλη Εβδομάδα τα κείμενα της θείας λατρείας μας βάζουν μπροστά στις δύο αυτές
όψεις της χριστιανικής μας πίστης: την ανθρώπινη φύση του ενσαρκωμένου Θεού και
τη φωνή την δική μας, οι οποίες διασταυρώνονται, συναντιόνται, ίσως και να συγκρούονται.
Η βυζαντινή θεία λατρεία κατά τις άγιες αυτές μέρες μας κάνει να συναντήσουμε
κείμενα, όπου η ανθρώπινη φωνή του Υιού του Θεού διασταυρώνεται με τη δική μας
φωνή. Οι ψαλμοί, διαλεγμένοι χριστολογικά, εκκλησιολογικά, θα έλεγα και
παιδαγωγικά, γίνονται η φωνή του Χριστού, η φωνή της Εκκλησίας, η δική μας
φωνή, φωνή πόνου, θρήνου, ίσως και φωνή αποτυχίας, αλλά ασφαλώς φωνή της τελικής
νίκης κατά της αμαρτίας και κατά του θανάτου. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού και
το Ψαλτήριο είναι επίσης και τα δικά μας όπλα της νίκης.
Η ανθρώπινη
φύση του Χριστού, γίνεται και ανθρώπινη φύση της Εκκλησίας, και η δική μας
ανθρώπινη φύση. Πως συμβαίνει το γεγονός αυτό; Η ανθρώπινη φύση του Χριστού νικήτρια και αυτή κατά της αμαρτίας
και κατά του θανάτου, συνεχίζει να είναι παρούσα στην θεϊκή και ανθρώπινη φύση
της Εκκλησίας διαμέσου των ιερών μυστηρίων, του κηρύγματος του Λόγου, του ιερού
μυστηρίου του αδελφού μας. Ένα παλαιό Συριακό κείμενο λέει «η ευσπλαχνία του
Θεού κατεβαίνει πάνω στους ανθρώπους».
Το Ψαλτήριο, ο
ίδιος ο Χριστός επάνω στον Σταυρό, ανοίγει τα χέρια του και προσεύχεται. Ποιος
προσεύχεται; Τι προσεύχεται; Προσεύχεται στον Θεό με τους ψαλμούς. Και εμείς,
ως Εκκλησία, συνεχίζουμε αυτήν την προσευχή του Κυρίου, η οποία γίνεται δυνατή
μεσιτεία της ίδιας της αδυναμίας μας. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού και το Ψαλτήριο
είναι τα όπλα μας στην καθημερινή μας ζωή, στη χριστιανική πορεία της
Αποστολικής Εξαρχίας, στην Ελλάδα, στον κόσμο μας.
Επωφελούμαι
αυτής της εγκυκλίου επιστολής μου, για να υπενθυμίσω σε όλους σας ότι κατά τη
λατρευτική περίοδο του Πάσχα θα τελέσουμε δύο μεγάλες στιγμές για την Εκκλησία
μας, όπως και για την Αποστολική μας Εξαρχία.
Πρώτα θα
τελέσουμε την εικοστή πέμπτη επέτειο του ερχομού και της παρουσίας της
Ουκρανικής Κοινότητας στην Εξαρχία. Οι Ουκρανοί ελληνοκαθολικοί πιστοί έφτασαν
στην Ελλάδα ήδη πριν από 25 χρόνια, σε μία δύσκολη ιστορική στιγμή δυσκολιών
και κοινωνικοπολιτικών αλλαγών στην πατρίδα τους. Έγιναν δεκτοί στην Εξαρχία
μας και έγιναν ένα ζωντανό και σπουδαίο μέρος των πιστών μας, μαζί με τους
Έλληνες και Χαλδαίους πιστούς μας. Ο ερχομός τους και η παρουσία τους, μέχρι
σήμερα ζωντανή και σπουδαία, σημείωσαν για την Εξαρχία πρώτα πρώτα μία αξιόλογη
αύξηση του αριθμού των πιστών της, προερχόμενων από την ίδια την καθολική
παράδοση του βυζαντινού λειτουργικού τύπου· από την άλλη πλευρά υπογράμμισαν
την αληθινή και πραγματική καθολικότητα της Εκκλησίας, υποδείχνοντας και ζώντας
το άνοιγμά μας και την φιλοξενία μας προς τους αδελφούς μας, χωρίς διακρίσεις
φυλής, εθνικότητας, γλώσσας, πολιτισμού, σύμφωνα με τη διδαχή του Αποστόλου
Παύλου: «Είστε λοιπόν, όλοι παιδιά του
Θεού, αφού πιστεύετε στον Ιησού Χριστό. Και αυτό, γιατί βαφτιστήκατε στο όνομα
του Χριστού, έχετε ντυθεί τον Χριστό. Δεν υπάρχει Ιουδαίος και ειδωλολάτρης,
δεν υπάρχει δούλος και ελεύθερος, δεν υπάρχει άντρας και γυναίκα, όλοι σας
είστε ένας, χάρη στον Ιησού Χριστό (Γαλ.3, 25-29)». Και για την ουκρανική
κοινότητα ήταν και παραμένει σπουδαίο να αισθάνονται ότι γίνονται δεκτοί, θα
έλεγα ταπεινά φιλοξενούμενοι σε μία χώρα, σε έναν πολιτισμό, σε μία γλώσσα
μακριά από την πατρίδα τους, στην εκκλησιαστική κοινωνία της Καθολικής
Εκκλησίας. Και αυτή η αληθινά “καθολική” διάσταση της χριστιανικής μας ζωής,
πάντοτε στη διπλή έννοια της προσφοράς και της υποδοχής της φιλοξενίας, δεν
γεννιέται από μία απλή, και ταυτόχρονα απαραίτητη ανθρώπινη φιλανθρωπία, αλλά
γεννιέται από το γεγονός ότι “βαπτιστήκαμε στον Χριστό και ντυθήκαμε τον
Χριστό”. Είμαστε και ζούμε την οντότητά μας ως Καθολική Εκκλησία για έναν λόγο
θεολογικό: γιατί είμαστε ένα «έν Χριστώ». Κατά τη στιγμή αυτή, κατά το Πάσχα
μας του 2023 θέλω να ευχαριστήσω τον Κύριο γι’ αυτό το δώρο της παρουσίας της
ουκρανικής κοινότητας στην Εκκλησία μας, στην Εξαρχία μας, μία παρουσία που
περιλαμβάνει όλους και μας δεσμεύει ως χριστιανούς, επαναλαμβάνω, ώστε να
υποδεχόμαστε και να γινόμαστε δεκτικοί, μία παρουσία που μας κάνει ευγνώμονες
για το δώρο που λάβαμε και ταυτόχρονα μας κάνει ταπεινούς και φτωχούς στο να
δίνουμε και να λαμβάνουμε. Και αυτό το δώρο γίνεται πάντοτε και λαμβάνεται
χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς αξιώσεις, αποκλειστικά ως δώρο. Η παρουσία της
ουκρανικής κοινότητας στην Εξαρχία, μαζί με όλους εμάς, Έλληνες, Ουκρανούς,
Χαλδαίους, και όλους τους άλλους από τόσες και τόσες προελεύσεις, που είμαστε
και είστε μέλη της Εκκλησίας μας, αναζωογονεί όλους μας, με νέα νεανικά
πρόσωπα, πρόσωπα του μοναδικού Σώματος του Χριστού.
Δεύτερο γεγονός μέσα σ’ αυτόν τον χρόνο είναι ότι την
Κυριακή, 30 Απριλίου 2023, θα τελέσουμε την 25η επέτειο της ιερατικής μου
χειροτονίας, η οποία έγινε στις 18 Απριλίου 1998, στο μοναστήρι του Μοντσεράτ
στην Ισπανία. Σας ζητώ να ενωθείτε στην προσευχή μου, στην ευγνωμοσύνη μου προς
τον Κύριο για τη χάρη του, την ευσπλαχνία του, την αγάπη του κατά αυτά τα 25
χρόνια ιερατικής διακονίας, τα οποία έζησα αρχικά στο μοναστήρι μου, και στη
συνέχεια επί 17 χρόνια στην υπηρεσία μου ως Διευθυντής του Ποντιφικού Ελληνικού
Κολλεγίου στη Ρώμη, μέχρι την επισκοπική μου χειροτονία ως Επίσκοπος σας, τον
Απρίλιο του 2016. Τα χρόνια της ιεροσύνης μου, τα οποία έζησα στο Ελληνικό
Ποντιφικό Κολλέγιο, στη Ρώμη, μου επέτρεψαν να συναντήσω και να υποδεχθώ στο
Κολλέγιο Ιεροσπουδαστές από τόσες και τόσες γεωγραφικές προελεύσεις:
εθνικότητες, πολιτιστικές, γλωσσικές: Έλληνες, Ιταλούς, Ούγγρους, Ρουμάνους,
Ουκρανούς, Λιβανέζους, Σύριους, Ισραηλινούς, Βούλγαρους, Σλοβάκους, Λευκορώσους
και άλλους…, μέσα στην ενότητα της μοναδικής βυζαντινής θείας λατρείας, αλλά
και με τον εμπλουτισμό ιεροσπουδαστών άλλων λατρευτικών παραδόσεων: Λατίνων,
Χαλδαίων, Μαρωνιτών…. Ο πνευματικός αυτός πλούτος στο Ελληνικό Ποντιφικό Κολλέγιο
με προετοίμασε ασφαλώς για να συναντήσω στην Αποστολική Εξαρχία μας διάφορες
εθνικότητες και διαφόρους λειτουργικούς τύπους, πάντοτε μέσα στον πνευματικό
πλούτο της Καθολικής Εκκλησίας. Αυτόν τον εθνικό, γλωσσικό, λατρευτικό πλούτο
οφείλουμε να τον ζούμε χωρίς εξαιρέσεις, σαν ένα μεγάλο δώρο του Κυρίου.
Αναφέρθηκα
πολλές φορές στο Ψαλτήριο, το οποίο οι Συριακοί Πατέρες σχεδόν το
προσωποποιούν, ονομάζοντας το “Δαβίδ”. Τελειώνω τον παρόντα στοχασμό μου με τον
81ο ψαλμό, τον οποίο ψέλνουμε ως “μοναδικό”, κατά τον εσπερινό του Μεγάλου
Σαββάτου, και τον ψέλνουμε με πίστη και δύναμη, σχεδόν ως παράδειγμα της
προσευχής και της παρρησίας της Εκκλησίας, στην αγωνιώδη αναμονή του Αναστάντα
Χριστού:
“Άνάστα ο Θεός, κρίνον την γήν, ότι σύ
καταληρονομήσεις έν πάσι τοίς έθνεσι”.
+π.
Εμμανουήλ Νιν
Αποστολικός
Έξαρχος
Επίσκοπος
Τιτουλάριος Καρκαβίας
