Gesù ha assunto la nostra carne. Diamogli noi la nostra...

            La celebrazione della Grande e Santa Settimana è un momento della vita di ognuna delle Chiese cristiane, sia orientali che occidentali, fondamentale in cui celebriamo e viviamo come Chiesa e come fedeli cristiani la passione, la morte e la risurrezione del Signore nostro Gesù Cristo.

            Mando questa lettera specialmente ai sacerdoti delle tre comunità del nostro Esarcato. La Divina Liturgia di san Basilio che celebreremo in mattinata del Giovedì Santo, e che avete visto ho voluto celebrarla specialmente i sacerdoti delle tre comunità tutti insieme, greci, ucraini e caldei, è un momento allo stesso tempo forte e fondamentale sia cristologico sia ecclesiologico. Il Signore Gesù Cristo è colui che fondamenta e dà forza al nostro sacerdozio. È in Lui e grazie a Lui che noi celebriamo i Santi Misteri, tutti i sacramenti della Chiesa. Ed è quindi come Chiesa, come una ed unica Chiesa di Cristo che noi amministreremo, daremo, elargiremo ai nostri fedeli i sacramenti, queste realtà santificate di grazia e di vita nuova che ci fanno un unico corpo di Cristo.

            Siccome la Divina Liturgia del Giovedì Santo è assai lunga e corposa sia nei testi biblici (ricordo soltanto il lungo racconto evangelico della lavanda dei piedi, dell’ultima cena, della preghiera a Getsemani e del tradimento e consegna di Cristo, che diventa una grande catechesi sui misteri che si celebrano in questo giorno); corposa anche nei testi liturgici (ricordo la bellezza poetica e teologica di tanti dei tropari di questo giorno), non farò una omelia in quella celebrazione. Con queste pagine, comunque, voglio consegnare specialmente ai sacerdoti un testo che possa aiutare loro a vivere nel profondo del loro cuore e nella loro vita sacerdotale, questo dono ricevuto dal Signore.

            Il breve testo che vi propongo e vi consegno è fatto da alcuni brani di un’omelia di papa Benedetto XVI nel suo primo Giovedì Santo come vescovo di Roma il 13 aprile 2006. La teologia del sacerdozio cristiano che il papa-teologo ci consegna in questo testo, direi che basta e avanza per la nostra meditazione e la nostra preghiera.

+ P. E.

Ο Ιησούς πήρε τη σάρκα μας. Ας του δώσουμε τη δική μας.

            H τέλεση της Μεγάλης Εβδομάδος αποτελεί θεμελιώδη στιγμή στη ζωή καθεμιάς από τις χριστιανικές Εκκλησίες, Ανατολικής και Δυτικής, κατά την οποία εορτάζουμε και ζούμε ως Εκκλησία και ως χριστιανοί πιστοί το πάθος, τον θάνατο και την ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

            Στέλνω αυτή την επιστολή ιδιαίτερα στους ιερείς των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας μας. Η Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου, που θα τελέσουμε το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, και την οποία είδατε ήθελα να τελέσουν ιδιαίτερα οι ιερείς των τριών κοινοτήτων όλοι μαζί, Έλληνες, Ουκρανοί και Χαλδαίοι, είναι μια στιγμή είτε Χριστολογική είτε Εκκλησιολογική θεμελιώδης και ισχυρή. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός είναι εκείνος που θεμελιώνει και ενισχύει την ιεροσύνη μας. Μέσα σε Αυτόν και χάρη σε Αυτόν είναι που τελούμε τα Άχραντα Μυστήρια, όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας. Συνεπώς, σαν Εκκλησία, ως μία και μοναδική Εκκλησία του Χριστού θα διαθέσουμε, θα παραχωρήσουμε, θα χορηγήσουμε στους πιστούς μας τα μυστήρια, αυτές τις υποστάσεις αγιασμένες με τη χάρη και με νέα ζωή οι οποίες μας καθιστούν ένα ενιαίο σώμα του Χριστού.

            Επειδή η Θεία Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης είναι αρκετά εκτενή και πλήρης και από άποψης βιβλικών κειμένων  (θυμίζω μόνο τη μακρά ευαγγελική περικοπή για το πλύσιμο των ποδιών, τον Μυστικό Δείπνο, την προσευχή στη Γεθσημανή και την προδοσία και παράδοση του Χριστού, η οποία μετατρέπεται σε μεγάλη κατήχηση των μυστηρίων που τελούνται αυτή την ημέρα)* και από άποψης λειτουργικών κειμένων (θυμίζω το ποιητικό και θεολογικό κάλλος πολλών τροπαρίων αυτής της ημέρας), δεν θα κάνω ομιλία εκείνη τη λειτουργία. Παρ ‘όλα αυτά, σε αυτές τις σελίδες, θέλω να δώσω ένα κείμενο ιδιαίτερα στους ιερείς, που μπορεί να τους βοηθήσει να ζήσουν στα βάθη της καρδιάς τους και στην ιερατική τους ζωή αυτό το δώρο που έλαβαν από τον Κύριο.

            Το σύντομο κείμενο που σας προτείνω και σας παραδίνω αποτελείται από μερικά αποσπάσματα από μια ομιλία του Πάπα Βενέδικτου Ις΄ στην πρώτη του Μεγάλη Πέμπτη στις 13 Απριλίου 2006 ως επίσκοπος της Ρώμης. Η θεολογία της χριστιανικής ιεροσύνης που μας παραδίνει σε αυτό το κείμενο ο πάπας-θεολόγος, θα έλεγα πως αρκεί και περισσεύει για τον στοχασμό και την προσευχή μας.

+ Π. E.

Omelia di papa Benedetto XVI nella Messa Crismale del Giovedì Santo nella basilica di San Pietro, 13 aprile 2006.

            Il Giovedì Santo è il giorno in cui il Signore diede ai Dodici il compito sacerdotale di celebrare, nel pane e nel vino, il Sacramento del suo Corpo e del suo Sangue fino al suo ritorno. Al posto dell'agnello pasquale e di tutti i sacrifici dell'Antica Alleanza subentra il dono del suo Corpo e del suo Sangue, il dono di sé stesso. Così il nuovo culto si fonda nel fatto che, prima di tutto, Dio fa un dono a noi, e noi, colmati da questo dono, diventiamo suoi: la creazione torna al Creatore.

            Così anche il sacerdozio è diventato una cosa nuova: non è più questione di discendenza, ma è un trovarsi nel mistero di Gesù Cristo. Egli è sempre Colui che dona e ci attira in alto verso di sé. Soltanto Lui può dire: "Questo è il mio Corpo – questo è il mio Sangue"…

            …Questo mistero commovente, che in ogni celebrazione del Sacramento ci tocca di nuovo, noi lo ricordiamo in modo particolare nel Giovedì Santo. Perché il quotidiano non sciupi ciò che è grande e misterioso, abbiamo bisogno di un simile ricordo specifico, abbiamo bisogno del ritorno a quell'ora in cui Egli ha posto le sue mani su di noi e ci ha fatti partecipi di questo mistero.

            Riflettiamo perciò nuovamente sui segni nei quali il Sacramento ci è stato donato. Al centro c'è il gesto antichissimo dell'imposizione delle mani, col quale Egli ha preso possesso di me dicendomi: "Tu mi appartieni". Ma con ciò ha anche detto: "Tu stai sotto la protezione delle mie mani. Tu stai sotto la protezione del mio cuore. Tu sei custodito nel cavo delle mie mani e proprio così ti trovi nella vastità del mio amore. Rimani nello spazio delle mie mani e dammi le tue".

            …Il Signore ci ha imposto le mani e vuole ora le nostre mani affinché, nel mondo, diventino le sue. Vuole che non siano più strumenti per prendere le cose, gli uomini, il mondo per noi, per ridurlo in nostro possesso, ma che invece trasmettano il suo tocco divino, ponendosi a servizio del suo amore.

            …Se Gesù si presenta oggi nel Vangelo come l'Unto di Dio, il Cristo, allora questo vuol proprio dire che Egli agisce per missione del Padre e nell'unità con lo Spirito Santo e che, in questo modo, dona al mondo una nuova regalità, un nuovo sacerdozio, un nuovo modo d'essere profeta, che non cerca sé stesso, ma vive per Colui, in vista del quale il mondo è stato creato.

            …Più di una volta ad ognuno di noi è forse accaduta la stessa cosa che a Pietro quando, camminando sulle acque incontro al Signore, improvvisamente si è accorto che l'acqua non lo sosteneva e che stava per affondare. E come Pietro abbiamo gridato: "Signore, salvami!" (Mt, 14, 30)…. E poi ci dà la mano che sostiene e porta. Egli ci sostiene. Fissiamo sempre di nuovo il nostro sguardo su di Lui e stendiamo le mani verso di Lui. Lasciamo che la sua mano ci prenda, e allora non affonderemo, ma serviremo la vita che è più forte della morte, e l'amore che è più forte dell'odio. La fede in Gesù, Figlio del Dio vivente, è il mezzo grazie al quale sempre di nuovo afferriamo la mano di Gesù e mediante il quale Egli prende le nostre mani e ci guida.

            …Il Signore ha posto la sua mano su di noi. Il significato di tale gesto lo ha espresso nelle parole: "Non vi chiamo più servi, perché il servo non sa quello che fa il padrone; ma vi ho chiamati amici, perché tutto ciò che ho udito dal Padre l'ho fatto conoscere a voi" (Gv 15, 15). Non vi chiamo più servi, ma amici: in queste parole si potrebbe addirittura vedere l'istituzione del sacerdozio. Il Signore ci rende suoi amici: ci affida tutto; ci affida sé stesso… Egli si è davvero consegnato nelle nostre mani...

            …Di tutto ciò fa parte anche il potere di assolvere: Ci fa partecipare anche alla sua consapevolezza riguardo alla miseria del peccato e a tutta l’oscurità del mondo e ci dà la chiave nelle mani per riaprire la porta verso la casa del Padre. Non vi chiamo più servi ma amici. È questo il significato profondo dell'essere sacerdote: diventare amico di Gesù Cristo. Per questa amicizia dobbiamo impegnarci ogni giorno di nuovo. Amicizia significa comunanza nel pensare e nel volere.

            …Ciò significa che dobbiamo conoscere Gesù in modo sempre più personale, ascoltandolo, vivendo insieme con Lui, trattenendoci presso di Lui. Ascoltarlo leggendo la Sacra Scrittura in un modo non accademico, ma spirituale; così impariamo ad incontrare il Gesù presente che ci parla. …La lettura della Sacra Scrittura è preghiera, deve essere preghiera – deve emergere dalla preghiera e condurre alla preghiera... Gli evangelisti ci dicono che il Signore ripetutamente – per notti intere – si ritirava "sul monte" per pregare da solo. Di questo "monte" abbiamo bisogno anche noi: è l'altura interiore che dobbiamo scalare, il monte della preghiera. Solo così si sviluppa l'amicizia. Solo così possiamo svolgere il nostro servizio sacerdotale, solo così possiamo portare Cristo e il suo Vangelo agli uomini. Il semplice attivismo può essere persino eroico. Ma l'agire esterno, in fin dei conti, resta senza frutto e perde efficacia, se non nasce dalla profonda intima comunione con Cristo.

            Il tempo che impegniamo per questo è davvero tempo di attività pastorale, di un'attività autenticamente pastorale. Il sacerdote deve essere soprattutto un uomo di preghiera. Il mondo nel suo attivismo frenetico perde spesso l'orientamento. Il suo agire e le sue capacità diventano distruttive, se vengono meno le forze della preghiera, dalle quali scaturiscono le acque della vita capaci di fecondare la terra arida.

            Non vi chiamo più servi, ma amici…. Essere amico di Gesù, essere sacerdote significa essere uomo di preghiera. Così lo riconosciamo e usciamo dall'ignoranza dei semplici servi. Così impariamo a vivere, a soffrire e ad agire con Lui e per Lui. L'amicizia con Gesù è per antonomasia sempre amicizia con i suoi. Possiamo essere amici di Gesù soltanto nella comunione con il Cristo intero, con il capo e il corpo; nella vite rigogliosa della Chiesa animata dal suo Signore. Solo in essa la Sacra Scrittura è, grazie al Signore, Parola viva ed attuale. Senza il vivente soggetto della Chiesa che abbraccia le età, la Bibbia si frantuma in scritti spesso eterogenei e diventa così un libro del passato. Essa è eloquente nel presente soltanto là dove c'è la "Presenza" –là dove Cristo resta in permanenza contemporaneo a noi: nel corpo della sua Chiesa.

            Essere sacerdote significa diventare amico di Gesù Cristo, e questo sempre di più con tutta la nostra esistenza. Il mondo ha bisogno di Dio – non di un qualsiasi dio, ma del Dio di Gesù Cristo, del Dio che si è fatto carne e sangue, che ci ha amati fino a morire per noi, che è risorto e ha creato in sé stesso uno spazio per l'uomo. Questo Dio deve vivere in noi e noi in Lui. È questa la nostra chiamata sacerdotale: solo così il nostro agire da sacerdoti può portare frutti.

            Gesù ha assunto la nostra carne. Diamogli noi la nostra, in questo modo Egli può venire nel mondo e trasformarlo. Amen!

 

 

Ομιλία του Πάπα Βενέδικτου Ις΄στη λειτουργία του Χρίσματος της Μεγάλης Πέμπτης στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, 13 Απριλίου 2006.

            Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η ημέρα στην οποία ο Κύριος ανέθεσε στους Δώδεκα το ιερατικό καθήκον να τελούν, στον άρτο και τον οίνο, το Μυστήριο του Σώματος και του Αίματός του μέχρι την επιστροφή του. Στη θέση του πασχαλινού αμνού και όλων των θυσιών της Παλαιάς Διαθήκης έρχεται το δώρο του Σώματος και του Αίματός του, το δώρο του ίδιου του εαυτού. Έτσι η νέα λατρεία θεμελιώνεται στο γεγονός ότι, πρώτα απ’ όλα, ο Θεός μας δίνει ένα δώρο και εμείς, όντας πλήρεις με αυτό το δώρο, γινόμαστε δικοί του: η δημιουργία επιστρέφει στον Δημιουργό.

            Έτσι και η ιεροσύνη έχει γίνει κάτι καινούργιο: δεν είναι πλέον θέμα καταγωγής, αλλά παραμονής στο μυστήριο του Ιησού Χριστού. Ο Ιησούς Χριστός είναι εκείνος που δωρίζει και μας ελκύει άνωθεν προς σε.  Είναι ο μόνος που μπορεί να προφέρει το: «Τούτο εστί το Σώμα μου – τούτο εστί το Αίμα μου»...

            ... Αυτό το συγκινητικό μυστήριο, που σε κάθε τέλεση του Μυστηρίου μας άπτεται εκ νέου, το μνημονεύουμε με ιδιαίτερο τρόπο τη Μεγάλη Πέμπτη. Διότι χρειαζόμαστε μια ειδική μνημόνευση, χρειάζεται να επιστρέψουμε στην ώρα που Εκείνος έθεσε τα χέρια του πάνω μας και μας έκανε συμμέτοχους σε αυτό το μυστήριο, ώστε η καθημερινότητα να μην ψέξει αυτό που είναι μεγαλειώδες και μυστηριώδες.

            Ας στοχαστούμε λοιπόν πάλι περί των σημείων, τα σημάδια στα οποία μας δωρίστηκε το Μυστήριο. Στο κέντρο βρίσκεται η χειροθεσία - αρχαιότατη πράξη, με την οποία Εκείνος με απέκτησε λέγοντάς μου: «Μου ανήκεις». Αλλά με αυτό είπε επίσης: «Είσαι υπό την προστασία των χειρών μου. Είσαι υπό την προστασία της καρδιάς μου. Στις παλάμες μου προασπίζεσαι και έτσι βρίσκεσαι στο απέραντο της αγάπης μου. Μείνε εδώ στα χέρια μου και δώσε μου τα δικά σου».

          …Ο Κύριος επέθεσε τα χέρια του πάνω μας και θέλει τώρα τα δικά μας χέρια, με σκοπό να γίνουν δικά του μέσα στον κόσμο. Θέλει να μην είναι πλέον για εμάς εργαλεία για να πιάνουν πράγματα, ανθρώπους, τον κόσμο για να τα καταντήσουν κτήμα μας, αλλά αντίθετα να μεταδίδουν το θεϊκό του θεϊκού άγγιγμα, υπηρετώντας την αγάπη του.

            ... Εάν ο Ιησούς παρουσιάζεται σήμερα στο Ευαγγέλιο ως ο Χρισμένος του Θεού - ο Χριστός, τότε αυτό σημαίνει ακριβώς ότι ενεργεί σε αποστολή του Πατέρα και σε ενότητα με το Άγιο Πνεύμα και ότι, με αυτόν τον τρόπο, δίνει στον κόσμο μια νέα βασιλεία, ένα νέο ιερατείο, έναν νέο τρόπο να είναι κάποιος προφήτης, που δεν αποσκοπεί στον εαυτό του αλλά ζει γι’ Εκείνον στην εικόνα του οποίου δημιουργήθηκε ο κόσμος.

            ...Ίσως περισσότερο από μια φορά μας έχει συμβεί το ίδιο που συνέβη στον Πέτρο όταν, περπατώντας πάνω στα ύδατα προς τον Κύριο, ξαφνικά αντιλήφθηκε πως το νερό πλέον δεν τον συγκρατούσε και ήταν έτοιμος να βυθιστεί. Και φωνάξαμε: «Κύριε, σώσε με!» (Ματθ., 14:30) όπως ο Πέτρος.... Και μας δίνει τότε το χέρι που συγκρατεί και οδηγεί. Εκείνος μας στηρίζει. Ας στρέφουμε πάντοτε εκ νέου το βλέμμα μας σ' Αυτόν και ας εκτείνουμε τα χέρια προς Αυτόν. Ας αφήσουμε να μας πάρει το χέρι του, και τότε δεν θα βυθιστούμε, αλλά θα υπηρετήσουμε τη ζωή η οποία είναι πιο δυνατή από το θάνατο* και την αγάπη η οποία είναι πιο δυνατή από το μίσος. Η πίστη στον Ιησού, τον Υιό του Θεού Ζώντα, είναι το μέσο χάρη στο οποίο πάντα εκ νέου πιάνουμε το χέρι του Ιησού και με το οποίο παίρνει τα χέρια μας και μας καθοδηγεί.

            ... Ο Κύριος έθεσε το χέρι του επάνω μας. Το νόημα αυτής της πράξης το εξέφρασε στα λόγια: «οὐκέτι ὑμᾶς λέγω δούλους, ὅτι ὁ δοῦλος οὐκ οἶδε τί ποιεῖ αὐτοῦ ὁ κύριος· ὑμᾶς δὲ εἴρηκα φίλους, ὅτι πάντα ἃ ἤκουσα παρὰ τοῦ πατρός μου ἐγνώρισα ὑμῖν.» (Ιω. 15:15). Δεν σας αποκαλώ πλέον δούλους, αλλά φίλους: σε αυτά τα λόγια θα μπορούσε κανείς να δει μέχρι και την θεσμοθέτηση της ιεροσύνης. Ο Κύριος μας καθιστά φίλους του: μας εμπιστεύεται τα πάντα* μας εμπιστεύεται τον Ίδιο... Έχει παραδοθεί πράγματι στα χέρια μας...

            ... Σε όλο αυτό ανήκει επίσης η εξουσία της άφεσης: μας κάνει να συμμετέχουμε και στην δική του επίγνωση περί της ελεεινότητας της αμαρτίας και όλης της λήθης του κόσμου και μας δίνει στα χέρια το κλειδί για να ξανανοίξουμε την θύρα προς τον οίκο του Πατρός. Δεν σας αποκαλώ πλέον δούλους μα φίλους. Και αυτό είναι το βαθύτερο νόημα του να είναι κάποιος ιερέας: το να γίνει φίλος του Ιησού Χριστού. Γι’ αυτή τη φιλία πρέπει να εργαζόμαστε πάλι και πάλι, καθημερινά. Φίλια σημαίνει να συμμερίζονται βουλή και θέληση.

            ... Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γνωρίσουμε όλο και πιο προσωπικά τον Ιησού, ακούγοντάς τον, ζώντας μαζί του, να παραμένουμε κοντά του. Να τον ακούμε αναγιγνώσκοντας την Αγία Γραφή με τρόπο όχι ακαδημαϊκό, αλλά πνευματικό. Έτσι μαθαίνουμε να συναντάμε τον Ιησού παρόντα που μας μιλάει. ... Η ανάγνωση της Αγίας Γραφής είναι προσευχή, πρέπει να είναι προσευχή – πρέπει να πηγάζει από την προσευχή και να οδηγεί στην προσευχή. Οι ευαγγελιστές μας λένε ότι ο Κύριος επανειλημμένα – για ολόκληρες νύχτες – αποσυρόταν «στο όρος» ώστε μόνος να προσευχηθεί. Αυτό το «όρος» χρειαζόμαστε και εμείς: είναι το εσωτερικό ύψωμα που πρέπει να ανεβούμε, το βουνό της προσευχής.  Μόνο έτσι αναπτύσσεται η φιλία. Μόνο έτσι μπορούμε να ασκήσουμε την ιεροσύνη μας, μόνο έτσι μπορούμε να φέρουμε στους ανθρώπους τον Χριστό και το Ευαγγέλιό του. Ο απλός ακτιβισμός μπορεί να είναι μέχρι και ηρωικός. Αλλά σε τελική ανάλυση, η εξωτερική δράση χάνει την αποτελεσματικότητά του και δεν καρποφορεί εάν δεν γεννιέται από την βαθιά και στενή κοινωνία με τον Χριστό.

            Ο χρόνος που αφιερώνουμε σε αυτό είναι πραγματικά χρόνος ποιμαντικής δραστηριότητας, μιας δραστηριότητας αυθεντικά ποιμαντικής. Ο ιερέας πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα άνθρωπος της προσευχής. Μέσα στον ξέφρενο ακτιβισμό του ο κόσμος χάνει συχνά τον προσανατολισμό του. Η δράση του και οι ικανότητές του γίνονται καταστροφικές αν εκλείπουν οι δυνάμεις της προσευχής, από τις οποίες εκρέουν τα ύδατα της ζωής ικανά να γονιμοποιήσουν την άνυδρη γη.

            Δεν σας αποκαλώ πια δούλους, αλλά φίλους... Το να είσαι φίλος του Ιησού, το να είσαι ιερέας σημαίνει να είσαι άνθρωπος προσευχής. Έτσι τον αναγνωρίζουμε και βγαίνουμε από την άγνοια των απλών δούλων. Έτσι μαθαίνουμε να ζούμε, να υποφέρουμε και να πράττουμε μαζί Του και γι’ Αυτόν. Η φιλία με τον Ιησού είναι κατεξοχήν πάντα φιλία με τους δικούς του. Μπορούμε να είμαστε φίλοι του Ιησού μόνο μέσω της κοινωνίας με ολόκληρο τον Χριστό, με την κεφαλή και το σώμα* στην πλούσια άμπελο της Εκκλησίας εμψυχωμένη από τον Κύριό της. Μόνο σε αυτήν η Αγία Γραφή είναι, χάρη στον Κύριο, ένας Λόγος ζωντανός και επίκαιρος. Χωρίς το ζωντανό υποκείμενο της Εκκλησίας που υποδέχεται τους καιρούς, η Αγία Γραφή θρυμματίζεται σε συγγράμματα συχνά ετερογενή και έτσι γίνεται ένα βιβλίο του παρελθόντος. Είναι όμως εύγλωττη στο παρόν μόνο εκεί όπου υπάρχει η «Παρουσία» – εκεί όπου ο Χριστός παραμένει μόνιμα σύγχρονος με μας: στο σώμα της Εκκλησίας του.

            Το να είναι κάποιος ιερέας σημαίνει να γίνει φίλος του Ιησού Χριστού, φίλος όλο και περισσότερο, με ολόκληρη την ύπαρξή μας. Ο κόσμος έχει ανάγκη τον Θεό – όχι οποιονδήποτε θεό, αλλά τον Θεό του Ιησού Χριστού, τον Θεό ενσαρκωμένο, που μας αγάπησε μέχρι και να πεθάνει για μας, που αναστήθηκε και δημιούργησε μέσα σε του ένα χώρο για τον άνθρωπο. Αυτός ο Θεός πρέπει να ζει μέσα μας κι εμείς μέσα Του. Αυτή είναι η ιερατική μας κλήση: μόνο έτσι μπορεί η δράση μας ως ιερείς να καρποφορήσει.

            Ο Ιησούς έλαβε τη σάρκα μας. Ας του δώσουμε τη δική μας, με αυτόν τον τρόπο μπορεί να έρθει στον κόσμο και να τον μεταμορφώσει. Αμήν!

 

 

Discesa all’Ade

Cattedrale della Santissima Trinità - Atene

 

 

Nato da parto verginale, e trafitto al fianco, o mio Creatore, da esso, divenuto Adamo, hai riplasmato Eva.

Ἐξ ἀλοχεύτου προελθῶν, καὶ λογχευθεὶς τὴν πλευρὰν Πλαστουργέ μου, ἐξ αὐτῆς εἰργάσω τὴν ἀνάπλαοιν, τὴν τῆς Εὔας Ἀδὰμ γενόμενος…

(Mattutino del Sabato Santo)

 

Χριστὸς ἀνέστη! Ἀληθῶς ἀνέστη!

 

Atene, Pasqua 2024

Αθήνα, Πάσχα 2024

“Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa?”… “Signore, tu lo sai!”

Lettera pastorale Pasqua 2024

Quale sbigottimento vedere il Creatore del cielo e della terra pendere dalla croce, il sole che si oscurava, il giorno che di nuovo si mutava in notte e la terra che faceva risalire dalle tombe corpi di morti!.

O felice tomba! Accogliendo in sé il Creatore come un dormiente, è divenuta divino forziere di vita, per la nostra salvezza…

La creazione, vedendo appeso sul Calvario te che senza appoggio hai sospeso tutta la terra sulle acque, si contraeva sbigottita…

          La passione volontaria di Cristo, la sua morte e discesa all’Ade, e la sua gloriosa risurrezione sono per tutti noi redenzione e salvezza. Assieme a Adamo ed Eva, tutti noi siamo presi per mano dal Signore che scende nell’Ade, che ci viene incontro per essere riportati anche noi al paradiso. La liturgia bizantina celebra e canta questo mistero centrale della nostra fede e ce lo propone come una vera e propria nuova creazione. Fatti, plasmati a sua immagine e somiglianza, e persa questa con il peccato, il Creatore, con la sua croce, morte e risurrezione ci riplasma, ricrea in noi la sua somiglianza, ci riporta alla piena comunione con Lui. La redenzione operata dal Signore è presentata e vista in tanti dei testi liturgici di cui sopra vi ho dato un piccolo campione, come una nuova creazione, nostra e di quell’Adamo che per la sua disubbidienza ed il suo peccato fu espulso dal paradiso e adesso, preso e guidato per mano dal Signore, vi rientra, vi è riportato quasi una nuova argilla impastata dalle mani del suo Creatore.

Avendo avuto la grazia, nella mia vita familiare e monastica di poter toccare con mano cos’è l’argilla, questo materiale asciutto preso dalla terra, ma che impastato con acqua diventa morbido e malleabile, ho potuto imparare come essa, l’argilla, affinché si lasci poi plasmare e modellare, bisogna prima che il vasaio la impasti, la lavori, in qualche modo -e mi si permetta l’immagine- la faccia diventare docile. Il vasaio deve impastarla, cioè, farla girare, portarla e riportarla su sé stessa affinché diventi “docile e pronta” a diventare una nuova creatura.

E servendomi ancora delle immagini del vasaio e dell’argilla, direi che la nostra quaresima è stata per noi cristiani questo periodo in cui il Signore, per mezzo del digiuno, della preghiera, dell’elemosina e della carità ci ha impastati, ci ha fatti tornare e ritornare su noi stessi per diventare docili, pronti per accogliere, per diventare noi stessi questa sua nuova creazione. Pronti / docili per ché cosa? Pronti ad essere ricreati da quel “Vasaio” che nel nostro battesimo, con l’acqua, l’olio, il pane ed il vino -i tre sacramenti che ci hanno fatti cristiani-, ci fece figli suoi e membra del suo Corpo.

Creati, ricreati, rinnovati dal Signore nella sua Pasqua, dobbiamo vivere quindi quella fede che vediamo profetizzata il Sabato Santo nel testo di Ezechiele 37,1-10: “Fu su di me la mano del Signore... mi portò fuori... e mi mise nel mezzo della pianura piena di ossa umane...”. E quindi la domanda: “Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa?”. E la risposta dell’uomo: “Signore, tu lo sai!” -e questo “sai” non indica una semplice conoscenza, ma un penetrare fino in fondo il segreto, il cuore di qualcosa e di qualcuno. E infine: “Io vi mando lo Spirito di vita, metto in voi i nervi, faccio crescere la carne, stendo la pelle e vi do il mio Spirito e vivrete. E conoscerete che io sono il Signore...”.

Questo bellissimo testo di Ezechiele va letto nel contesto liturgico del Sabato Santo: Cristo scende nell’Ade e riporta la vita quelle “ossa inaridite”, e tira fuori, prende per mano Adamo ed Eva. Lui Cristo diventa il vero “pontifex”, cioè, colui che crea un ponte, un passaggio tra il vecchio e il nuovo, tra la morte e la vita. “Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa?”. È una domanda che ci viene fatta ad ognuno di noi sia in riferimento a Cristo -e per la fede sappiamo che lui è risorto e vive nella Chiesa e in ognuno di noi-, sia in riferimento alla nostra realtà concreta: “Figlio dell’uomo, vivranno queste ossa?” E la risposta è sempre quella del profeta: “Signore, tu lo sai!”

La lettura ci confronta con ­un aspetto preciso della nostra fede, cioè la speranza. La domanda del Signore al profeta, ci viene posta a noi, comunità radunata per la preghiera attorno a un sepolcro di cui confessiamo che ne sgorga la vita, la domanda ci viene posta a noi ogni giorno. Paolo risponde che la nostra speranza è Cristo; non è qualcosa che ci viene data da fuori ma è Lui Cristo stesso, la nostra speranza. “Figlio dell’uo­mo, vivranno queste ossa?... Signore, tu lo sai!...”. La speranza cristia­na, allora, è una speranza gioiosa che viene, che nasce dalla risurrezione di Cristo, il grande dono del Risorto. “Signore, tu lo sai!”, nella parola del profeta, perché tu sei colui che ci salva, colui che disceso agli inferi ne risali portando con te Adamo ed Eva, cioè tutta la nostra l’umanità. Vivere nella speranza, vivere in Cristo. Sempre ascoltando ancora la profezia di Ezechie­le, affermiamo quindi che la nostra speranza, Cristo, morto e risorto, arriva e penetra tutta la nostra vita cristiana.

In questa festività Pasquale ricorderemo presso Colui che è la risurrezione e la vita, due persone importanti del nostro Esarcato, che celebreranno la Pasqua già alla luce e la vita nuova con il Signore Risorto: il vescovo Demetrio e padre Athanasios, che ci hanno lasciati dall’ultima Pasqua, nel mese di ottobre 2023 e marzo 2024. La loro testimonianza e la loro vita sono state importanti per il nostro Esarcato. Loro che prima pregavano con noi, adesso siamo sicuri pregano per noi, per la nostra Chiesa, per il nostro Esarcato. Come vescovo e a nome di tutte le tre comunità dell’Esarcato, greci, ucraini e caldei, ringrazio il Signore per il loro esempio, la loro generosità, la loro disponibilità, la loro vita data in modo pieno al Signore, alla Chiesa Cattolica, al nostro Esarcato Apostolico. 

          In questa nostra Pasqua del 2024, chiediamo al Signore, il nostro Vasaio che con le sue mani ci ha fatti, ci ha creati, ci ha amati, che continui ad “impastarci” e soprattutto a modellarci come uomini e donne nuovi, creatori di pace, di comunione ecclesiale e fraterna. Uomini e donne di preghiera, di intercessione, di carità. Uomini e donne del Vangelo, che lo vivano e che lo annuncino. Uomini e donne di Chiesa, che si sanno e si sentono membra del Corpo di Cristo. Riprendendo l’immagine dell’argilla e del vasaio, uomini e donne impastati, modellati, creati a sua immagine e somiglianza.

+P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

Vescovo titolare di Carcabia

 

«…άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί αυτά τα κόκαλα;». «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις».

Ποιμαντική Επιστολή Πάσχα 2024

Θάμβος ἣν κατιδεῖν, τὸν οὐρανοῦ καὶ γὴς Ποιητήν, ἐπὶ Σταυροῦ κρεμάμενον, ἥλιον σκοτισθέντα, τὴν ἡμέραν δὲ πάλιν εἰς νύκτα μετελθοῦσαν, καὶ τὴν γὴν ἐκ τάφων ἀναπέμπουσαν, σώματα νεκρῶν…

Ὄλβιος τάφος! Ἐν ἑαυτῷ γὰρ δεξάμενος, ὡς ὑπνοῦντα, τὸν Δημιουργόν, ζωῆς θησαυρὸς θεῖος ἀναδέδεικται εἰς σωτηρίαν ἡμῶν…

Σὲ τὸν ἐπὶ ὑδάτων κρεμάσαντα, πᾶσαν τὴν γῆν ἀσχέτως, ἡ Κτίσις κατιδοῦσα, ἐν τῷ Κρανίῳ κρεμάμενον, θάμβει πολλῷ συνείχετο…

 

          Το εκούσιο πάθος του Χριστού, ο θάνατος και η κάθοδός του στον Άδη και η ένδοξη ανάστασή του είναι για όλους εμάς λύτρωση, σωτηρία. Μαζί με τον Αδάμ και την Εύα, όλοι μας παρθήκαμε από το χέρι από τον Κύριο που κατεβαίνει στον Άδη, ο οποίος έρχεται να μας συναντήσει ώστε να επαναφερθούμε και εμείς στον παράδεισο. Πλασμένοι κατ' εικόνα και ομοίωσή του, και έχοντας χάσει αυτό μέσω της αμαρτίας, ο Δημιουργός, με τον σταυρό, το θάνατο και την ανάστασή του, μας αναμορφώνει, αναδημιουργεί μέσα μας την ομοίωσή του, μας επαναφέρει σε πλήρη κοινωνία μαζί του.

Η βυζαντινή λειτουργία τελεί και ψάλλει αυτό το κεντρικό μυστήριο της πίστεώς μας και μας το παρουσιάζει ως αληθινή νέα δημιουργία. Η λύτρωση που επέφερε ο Κύριος φαίνεται σε πολλά από τα λειτουργικά κείμενα από τα οποία σας παρουσίασα ένα μικρό δείγμα, ως μία νέα δημιουργία, δική μας και εκείνη του Αδάμ ο οποίος για την ανυπακοή και την αμαρτία του εκδιώχθηκε από τον παράδεισο και τώρα, παρμένος και καθοδηγημένος από το χέρι από τον Κύριο, στον παράδεισο επαναφέρεται, ωσάν νέος πηλός πλασμένος από τα χέρια του Δημιουργού του.

          Έχοντας τη χάρη, στην οικογενειακή και μοναστική μου ζωή, να αγγίξω με τα χέρια μου το τι είναι ο πηλός, αυτό το ξηρό υλικό που βγαίνει από τη γη, αλλά το οποίο, όταν αναμειγνύεται με νερό, γίνεται μαλακό και εύπλαστο, μπόρεσα να μάθω πώς ο πηλός, για να μπορέσει στη συνέχεια να πλαστεί και να διαμορφωθεί, πρέπει πρώτα να ζυμωθεί από τον αγγειοπλάστη, να  επεξεργαστεί, με κάποιο τρόπο - και επιτρέψτε μου την εικόνα - να τον κάνει πειθήνιο. Ο αγγειοπλάστης πρέπει να το ζυμώσει, να το γυρίσει και να το ανοίξει και να το ξανακλείσει στον εαυτό του, έτσι ώστε να γίνει εύπλαστο, «πειθήνιο και έτοιμο» να πλαστεί και να γίνει μια νέα δημιουργία, ένα νέο πλάσμα.

Και πάλι χρησιμοποιώντας τις εικόνες του αγγειοπλάστη και του πηλού, θα έλεγα ότι για εμάς τους χριστιανούς η Σαρακοστή ήταν αυτή η περίοδος στην οποία ο Κύριος μας ζύμωσε, μέσω νηστείας, προσευχής, ελεημοσύνης και φιλανθρωπίας μας έκανε να ανοιχτούμε και να επιστρέψουμε στον εαυτό μας για να γίνουμε υπάκουοι, έτοιμοι να υποδεχτούμε, να γίνουμε οι ίδιοι αυτή η νέα δημιουργία του. Έτοιμος/υπάκουος για τι πράγμα; Έτοιμοι να αναδημιουργηθούμε από εκείνον τον «Αγγειοπλάστη» ο οποίος στο βάπτισμά μας, με το νερό, το λάδι, τον άρτο και τον οίνο – τα τρία μυστήρια που μας έκαναν Χριστιανούς – μας έκανε παιδιά του και μέλη του Σώματός του.

Δημιουργημένοι, ξαναδημιουργημένοι και ανανεωμένοι από τον Κύριο και την ένδοξη Ανάστασή Του, πρέπει να βιώνουμε την ίδια την πίστη που αναφέρεται στο Ανάγνωσμα του Προφήτη Ιεζεκιήλ (37, 1-10) που διαβάζουμε το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου: «Ένιωσα πάνω μου τη δύναμη του Κυρίου. Μ’ έβγαλε με το Πνεύμα Του έξω, μ’ έφερε σε μια πεδιάδα που ήταν γεμάτη κόκαλα…». Εδώ η ερώτηση: «άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» Η απάντηση του ανθρώπου είναι: «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». Το «εσύ ξέρεις» δε σημαίνει μια απλή γνώση, αλλά μια βαθιά γνώση του μυστηρίου, του πυρήνα των πραγμάτων. Και στο τέλος του Αναγνώσματος: «Εγώ θα φέρω πνοή μέσα σας και θα πάρετε ζωή. Θα σας δώσω νεύρα και θα κάνω να έρθει πάνω σας σάρκα και θα τη σκεπάσω με δέρμα· μετά θα σας δώσω πνοή και θα πάρετε ζωή. Τότε θα μάθετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος».

Αυτή η καταπληκτική περικοπή του Ιεζεκιήλ πρέπει να διαβαστεί μέσα στο λειτουργικό πλαίσιο του Μεγάλου Σαββάτου: ο Χριστός κατεβαίνει στον Άδη και δωρίζει τη ζωή σ’ εκείνα τα ξερά κόκαλα, και, βγαίνοντας από τον Άδη, πιάνει από το χέρι τον Αδάμ και της Ευας. Ο Χριστός γίνεται «Pontifex» δηλαδή «Κατασκευαστής Γεφυρών» εφόσον δημιουργεί μια γέφυρα μεταξύ παλαιού και νέου, μεταξύ θανάτου και ζωής. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» αυτή είναι μια ερώτηση που ο Κύριος απευθύνει στον καθένα μας σε σχέση με το Χριστό που αναστήθηκε, και σε σχέση με την πραγματική μας ζωή. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα;» Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι πάντα ίδια: «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις».

Η ανάγνωση μας συγκρίνει με μια συγκεκριμένη όψη της πίστης μας, δηλαδή με την ελπίδα. Η ερώτηση του Κυρίου στον Προφήτη, υποβάλλεται κάθε μέρα και σε μας, λαό συγκεντρωμένο γύρω από τον Τάφο Του, που  Τον ομολογούμε Ζωοποιό. Ο Απόστολος Παύλος απαντάει λέγοντας πως η δική μας ελπίδα είναι ο ίδιος ο Χριστός. «Άνθρωπε, μπορούν να γίνουν ζωντανοί άνθρωποι αυτά τα κόκαλα; … Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις». Επομένως η χριστιανική ελπίδα, είναι ελπίδα χαράς που προέρχεται από την Ανάσταση του Χριστού, σαν μεγαλύτερο δώρο του Αναστημένου μας Κυρίου. «Κύριε, Θεέ, εσύ ξέρεις!» Έτσι απαντάμε και εμείς, με τα λόγια του Προφήτη, επειδή ο Κύριος είναι εκείνος που σώζει, κατέβηκε στον Άδη και ανέβηκε στους ουρανούς παίρνοντας μαζί Του τον Αδάμ και την Εύα, δηλαδή όλη την ανθρωπότητα. Να ζούμε λοιπόν κι εμείς με την ελπίδα, να ζούμε με τη χαρά του Χριστού.  Ακούγοντας την προφητεία του Ιεζεκιήλ, εγγυώμεθα πως η ελπίδα μας είναι ο ίδιος ο Χριστός, που πέθανε και αναστήθηκε και εισέρχεται σε όλη τη χριστιανική μας ζωή.

Σε αυτή την πασχαλινή εορτή θα θυμηθούμε μαζί με Εκείνον που είναι η ανάσταση και η ζωή, δύο σημαντικούς ανθρώπους της Εξαρχίας μας, που θα γιορτάσουν το Πάσχα ήδη στο φως και τη νέα ζωή με τον Αναστάντα Κύριο: τον Επίσκοπο Δημήτριο και τον πατέρα Αθανάσιο, που μας άφησαν από το τελευταίο Πάσχα, τον Οκτώβριο του 2023 και τον Μάρτιο του 2024. Η μαρτυρία τους και η ζωή τους ήταν σημαντικές για την Εξαρχία μας. Αυτοί που προσεύχονταν μαζί μας, τώρα είμαστε σίγουροι ότι προσεύχονται για μας, για την Εκκλησία μας, για την Εξαρχία μας. Ως επίσκοπος και εκ μέρους και των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας, Ελλήνων, Ουκρανών και Χαλδαίων, ευχαριστώ τον Κύριο για το παράδειγμά τους, τη γενναιοδωρία τους, τη διαθεσιμότητά τους, τη ζωή τους που έχουν δώσει πλήρως στον Κύριο, στην Καθολική Εκκλησία, στην Αποστολική μας Εξαρχία. 

Το δικό μας Πάσχα του 2024, ας ζητήσουμε από τον Κύριο, τον Αγγειοπλάστη μας που με τα χέρια του μας έπλασε, μας δημιούργησε, μας αγάπησε, συνεχίζει να μας «ζυμώνει» και πάνω απ' όλα να μας διαμορφώνει ως νέους άνδρες και γυναίκες, δημιουργούς ειρήνης, εκκλησιαστικής και αδελφικής κοινωνίας. Άνδρες και γυναίκες της προσευχής, της μεσιτείας και της φιλανθρωπίας. Άνδρες και γυναίκες του Ευαγγελίου, που το ζουν και το κηρύττουν. Άνδρες και γυναίκες της Εκκλησίας, που γνωρίζουν και αισθάνονται ότι είναι μέλη του Σώματος του Χριστού. Αναλαμβάνοντας την εικόνα του πηλού και του αγγειοπλάστη, άνδρες και γυναίκες ζύμωναν, διαμόρφωναν, δημιουργούσαν κατ' εικόνα και ομοίωσή του.

+Π. Εμμανουηλ Νιν

Αποστολικός Έξαρχος

Τιτουλάριος Επίσκοπος Καρκαβίας