Fino a quando, Signore?

Lettera pastorale novembre 2020.

Nel mese di marzo di quest’anno, al momento dello scoppio della grande pandemia, vi scrissi una lettera pastorale col titolo: “Quando la pandemia finirà…”, una lettera in cui vi esortavo a vivere quel momento di sofferenza e di paura, di prova di quei primi mesi dell’anno, di quell’inverno che diventava troppo lungo, nella speranza che sarebbe stata qualcosa forse non di breve durata ma sicuramente passeggera. Oggi, all’inizio del mese di novembre dello stesso 2020, alle porte dell’inverno, siamo di nuovo, dopo un momento di euforia ed ottimismo nei mesi dell’estate, siamo quasi sull’orlo di una nuova quarantena. Una nuova quarantena che ci auguriamo, e chiediamo al Signore nella preghiera, che non deva essere applicata, per evitare altre sofferenze ed angosce di carattere familiare e socioeconomico sulla popolazione della Grecia e di tutto il mondo, perché di una pandemia mondiale si tratta. Ci sentiamo tuttora limitati anche come Chiesa. Non facciamo quasi più la catechesi, o in numero limitato di presenze e di giorni. Le nostre celebrazioni liturgiche sono limitate in numero e nello spazio. Come viviamo questo periodo? Dobbiamo essere prudenti certamente. L'obbligo di indossare la mascherina dappertutto è stato ripristinato. Un confratello vescovo in Grecia mi diceva pochi giorni fa di fronte a queste decisioni ed imposizioni necessarie: “Essere prudenti non è essere codardi oppure uomini di poca fede”. E sono totalmente d’accordo.

           La situazione attuale diventa per l'umanità intera, e per noi come cristiani, e cristiani cattolici in Grecia, un momento di prova ed anche forse di scoraggiamento e di paura. Una pandemia che speravamo finisse in estate, ma che si protrae e non soltanto, ma aumenta in numero di contagi. Ce la trascineremo per molto questa pandemia? Dobbiamo rassegnarci a conviverci per molto tempo? I morti sono di meno, ma fino a quando durerà questa situazione? E noi cristiani, nella parresia e la fiducia dei figli, chiediamo con il salmista: Fino a quando, Signore? Non siamo dei codardi neppure uomini di poca fede, anzi. È nella fede che eleviamo, gridiamo al Signore questa nostra preghiera: Fino a quando, Signore?

           Come dobbiamo vivere questo momento di “continuità / continuazione” nella pandemia e quindi nel proseguire nelle misure di precauzione -che è necessaria, non lo dimentichiamo!-, di distanza, magari fino all’isolamento? È giusto chiederci, chiedere nella preghiera: Fino a quando, Signore? Nella consapevolezza che la risposta sta nel Signore stesso, nelle sue mani, e nella sua provvidenza verso di noi. Ma la risposta sta anche in noi stessi, nel come viviamo questi mesi, troppo lunghi, come viviamo le limitazioni in tanti ambiti, come osserviamo tutte le prescrizioni che ci vengono chieste ed imposte.

           Non abbiamo potuto ancora ripristinare le celebrazioni liturgiche nella normalità numerica e fisica negli spazi che abbiamo a disposizione nelle nostre chiese. Non abbiamo ripristinato ancora la catechesi, o magari soltanto in parte e in numero o presenze ridotte. C’è paura di riportare i bambini in chiesa. I battesimi, i matrimoni, i funerali li viviamo limitati e ridotti quasi ci fosse stata rubata la gioia di accogliere nella fede celebrata una nuova vita, un nuovo amore, e prosciugate le lacrime nel poter congedare un essere amato. Addirittura, in Grecia, la Chiesa Cattolica il prossimo 14 novembre vivrà un fatto bellissimo, un vero dono del Signore, l’ordinazione episcopale del sacerdote p. Giorgio Altouvas come nuovo arcivescovo di Corfù, e purtroppo sarà una celebrazione, bella nella fede, vissuta certamente ma limitata della celebrazione esteriore nel numero di persone presenti.

           Come affrontare questi fatti, anche i prossimi mesi, che forse non avranno la drammaticità dell’inverno scorso nel numero di ammalati e speriamo non di decessi, ma mesi che ci manterranno come dire, “sottotono”, in quell’incertezza umana, familiare, sociale, economica e politica che paralizza la nostra vita in tutti i suoi ambiti. Ormai ci stiamo abituando a vedere e guardare le persone nella metà dei suoi volti, coperti dalle mascherine. Ad essere non più vicini tra di noi ma a una distanza di sicurezza. Purtroppo, a guardare l’altro con diffidenza, quasi potesse essere un “untore” usando l’immagine manzoniana.

           Cerco di vivere e di aiutarvi a vivere il momento attuale mossi e fondati nella speranza certamente, perché ci sappiamo guidati e curati dal Signore, Colui che è il medico delle anime e dei corpi. Lo sguardo del padre e della madre, dei figli, dei fratelli, dell’amico, del sacerdote, ridotto alla metà da un pezzo di stoffa che ci protegge sicuramente, ma uno sguardo, degli sguardi che dobbiamo continuare ad scrutare nella sua pienezza, nella dimensione dell’altro come figlio amato dal Signore, appartenga o no alla nostra famiglia, appartenga o no alla nostra nazione, sia vicino o lontano, straniero o forestiero. Sempre il volto del Signore incarnato si manifesta nello sguardo e nel cuore dell’altro.

           Saranno mesi, quelli che si avvicinano, in cui dovremo cercar di essere fedeli alle piccole cose quotidiane che ci aiutano a mantenere la nostra umanità, i nostri rapporti con gli altri almeno col viso del cuore scoperto e vicino. Saranno mesi, quelli che si avvicinano, in cui dovremo cercare di essere fedeli alla preghiera personale ed ecclesiale. Voglio dire la frequentazione delle celebrazioni domenicali, con i limiti ancora necessari, ma approfittando quel che ci è permesso di fare e soprattutto di celebrare e di vivere. Saranno mesi, quelli che si avvicinano, in cui dovremo tenere a viso scoperto la nostra carità fraterna verso le persone bisognose, le persone anziane e deboli. A viso scoperto, quello del cuore soprattutto, vorrà dire sicuramente il dare una parola di pace, di riconciliazione, di incoraggiamento, mai una parola amara che crei divisione, che metta nel nostro cuore cristiano delle mascherine che nascondano il nostro essere cristiano ed il nostro essere persone umane. Nelle nostre famiglie, nelle nostre comunità, nelle nostre parrocchie, uomini e donne di comunione e senza maschere di interessi personali, ma col viso aperto, viso che è quello del Vangelo del Signore.

           Speriamo di poter continuare le frequentazioni delle liturgie domenicali, necessarie e che vivificano la nostra vita di fede. Ma non dimentichiamo quella preghiera personale e familiare -i Salmi, la preghiera del cuore- che vi raccomandavo nei mesi bui della pandemia invernale. È stata sicuramente per molti di voi una riscoperta o magari una scoperta della preghiera personale che deve guidare e sostenere la nostra vita cristiana.

           Che il Signore ci conceda la fine ben presto della pandemia. Che ci dia anche di essere uomini e donne di preghiera, di riconciliazione, che sappiamo guardare l’altro col viso scoperto, col viso del cuore, col viso del Vangelo.

 +P. Manuel Nin

Esarca Apostolico

 

 

Μέχρι πότε, Κύριε;

Ποιμαντική επιστολή Νοεμβρίου 2020

          Κατά τον Μάρτιο αυτού του χρόνου, κατά τη στιγμή που ξέσπασε η μεγάλη παγκόσμια πανδημία, σας έγραψα μία εγκύκλιο επιστολή με τίτλο: "Όταν η επιδημία τελειώσει". Στην επιστολή εκείνη σας προέτρεπα να ζείτε τη στιγμή του πόνου και του φόβου της δοκιμασίας των πρώτων εκείνων μηνών του έτους, του χειμώνα εκείνου που ήταν πολύ μακρύς, με την ελπίδα ότι η επιδημία θα ήταν ίσως όχι σύντομη, αλλά ασφαλώς περαστική. Σήμερα, στην αρχή του Νοεμβρίου 2020 μπροστά στις πόρτες του χειμώνα, μετά από στιγμές ευφορίας και αισιοδοξίας των καλοκαιρινών μηνών, βρισκόμαστε και πάλι μπροστά στο γκεμό μίας νέας "καραντίνας". Είναι μία νέα "καραντίνα" για την οποία ευχόμαστε και ζητούμε ικετευτικά από τον Κύριο, να μην είναι σκληρή, ώστε να αποφύγουμε άλλους πόνους και αγωνίες οικογενειακού, κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα, για τον πληθυσμό της Ελλάδος, και όλου του κόσμου εφόσον πρόκειται για μία παγκόσμια πανδημία. Ακόμα και ως Εκκλησία αισθανόμαστε σε δύσκολη θέση. Σχεδόν δεν κάνουμε πια κατήχηση, ή την κάνουμε περιορισμένη σε πρόσωπα και σε μέρες. Οι λειτουργικές μας γιορτές είναι περιορισμένες σε αριθμό και χώρο. Πως είναι η ζωή μας κατ'αυτήν την περίοδο; Η υποχρέωση να φοράτε τη μάσκα παντού αποκαταστάθηκε. Οφείλουμε ασφαλώς να είμαστε συνετοί. Πριν λίγο καιρό ένας συνάδελφος Επίσκοπος στην Ελλάδα μου έλεγε ενόψει αυτών των αναγκαίων αποφάσεων και επιθέσεων: "Πρέπει να είμαστε συνετοί, αλλά όχι δειλοί, όχι άνθρωποι  με λίγη πίστη". Συμφωνώ ολότελα με αυτή τη φράση.

Η σημερινή κατάσταση γίνεται για όλη την ανθρωπότητα, και για μας τους χριστιανούς, τους καθολικούς χριστιανούς στην Ελλάδα, μία στιγμή δοκιμασίας, ίσως και απογοήτευσης και φόβου. Ελπίζαμε ότι η πανδημία θα τελείωνε το καλοκαίρι αλλά αυτή προεκτείνεται και όχι μόνο αλλά και αυξάνεται ο αριθμός των κρουσμάτων. Θα υποφέρουμε ακόμα πολύ από αυτή την πανδημία; Πρέπει να εγκαταληφθούμε ή να παραδοθούμε στην πανδημία αυτή για πολύ καιρό; Οι νεκροί στη χώρα μας δεν είναι υπερβολικοί αλλά μέχρι πότε θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση; Και εμείς οι χριστιανοί, με την "παρησία" και την εμπιστοσύνη των παιδιών του Θεού, αναρωτιόμαστε μαζί με τον ψαλμωδό: "Μέχρι πότε Κύριε;" Δεν είμαστε δειλοί, ούτε άνθρωποι με λίγη πίστη μα υψώνουμε τη φωνή μας, φωνάζουμε προς τον Κύριο αυτήν την προσευχή μας: "Μέχρι πότε Κύριε;"

Πως πρέπει να ζούμε αυτή τη στιγμή της "συνεχιζόμενης και επεκτεινόμενης" πανδημίας, και επομένως μέχρι πότε θα συνεχίσουμε τα μέτρα της απαραίτητης προφύλαξης, που είναι απαραίτητο, ας μην το ξεχάσουμε!!: των αποστάσεων μέχρι και της απομόνωσης; Είναι σωστό να αναρωτιόμαστε στην προσευχή μας: "Μέχρι πότε Κύριε;" Συνειδητοποιούμε ότι η απάντηση βρίσκεται στον ίδιο τον Κύριο, στα δικά του χέρια, και στη θεία του πρόνοια για μας. Αλλά η απάντηση βρίσκεται και σ' εμάς τους ίδιους, στον τρόπο με τον οποίο ζούμε αυτούς τους μήνες, που είναι τόσο μακρόχρονοι, πως ζούμε τα εμπόδια μέσα σε τόσα περιβάλλοντα, που τηρούμε τις επιταγές (τα προληπτικά μέτρα), που μας επιβάλλονται από τις αρμόδιες αρχές;

Δεν κατορθώσαμε ακόμα να επανέλθουμε στις λειτουργικές τελετές στην αριθμητική και φυσική τους κανονικότητα, μέσα στους χώρους που διαθέτουμε στις εκκλησίες μας.  Δεν απανήλθαμε ακόμα στις κατηχητικές συναντήσεις μας, έστω και εν μέρει ή με λιγότερες παρουσίες. Φοβούμαστε να οδηγήσουμε και  πάλι τα παιδιά μας στην εκκλησία. Οι βαπτίσεις, οι γάμοι, οι κηδείες τελούνται σαν να είναι περιορισμένη ή κλεμμένη η χαρά των τελετών αυτών, τη χαρά να υποδεχόμαστε μία νέα ζωή στην ενορία μας, να χαιρετούμε την εδραίωση μία νέας οικογένειας, να δακρύζουμε  συνοδεύοντας ένα αγαπημένο πρόσωπο στην τελευταία του επίγεια κατοικία. Στις 14 Νοεμβρίου, η Καθολική Εκκλησία της Ελλάδος θα ζήσει ένα ωραιότατο γεγονός, ένα αληθινό δώρο από τον Κύριο, την επισκοπική χειροτονία του ιερέα π. Γεωργίου Αλτουβά, ως νέου Αρχιεπισκόπου Κερκύρας. θα είναι μία ιεροτελεστία ωραιότατη στην πίστη μας, αλλά εξωτερικά περιορισμένη στον αριθμό των πιστών που θα μπορούν να συμμετέχουν.

Πως να αντιμετωπίσουμε αυτά τα γεγονότα, κατά τους μήνες που έρχονται, οι οποίοι ίσως να μην είναι τόσο δραματικοί όπως κατά τον περασμένο χειμώνα στον αριθμό των ασθενών και ελπίζουμε στον αριθμό των θανάτων. Αλλά θα είναι μήνες οι οποίοι θα μας διατηρήσουν στην ανθρώπινη, οικογενειακή, κοινωνική οικονομική και πολιτική εκείνη αβεβαιότητα, η οποία παραλύει τη ζωή μας σε όλους τους τομείς της. Τώρα πια συνηθίζουμε να βλέπουμε και να κοιτάζουμε τους ανθρώπους στα μισά τους πρόσωπα, καλυμμένα από τις μικρές μάσκες. Είμαστε υποχρεωμένοι να βρισκόμαστε όχι κοντά ο ένας στον άλλο, αλλά διατηρώντας μία απόσταση ασφαλείας. Κοιτάζουμε ο ένας τον άλλον με δυσπιστία, σαν ο άλλος να ήταν "μεταδότης" της ασθένειας σ' εμάς (όπως μας λέει ο περίφημος συγγραφέας Μαντζόνι).

Προσπαθώ να ζω και να σας βοηθήσω να ζήσετε την παρούσα στιγμή κινούμενοι και εδραιωμένοι ασφαλώς στην ελπίδα, γιατί γνωρίζουμε για μας φροντίζει και μας οδηγεί Εκείνος, που είναι ο γιατρός των ψυχών και των σωμάτων μας. Η ματιά του πατέρα και της μητέρας των παιδιών των αδελφών, των φίλων, του ιερέα, έχει μείνει η μισή φιμωμένη από ένα κομμάτι πανί, το οποίο ασφαλώς μας προστατεύει, αλλά είναι μία ματιά  από τις ματιές εκείνες, τις οποίες οφείλουμε να ερευνούμε στην ολότητά τους, στη σωστή διάσταση του πλησίον μας ως παιδιού αγαπημένου του Κυρίου, είτε αυτός ανήκει στην οικογένεια μας είτε όχι, είτε ανήκει στο έθνος μας, είτε όχι, είτει είναι συγγενής μας είτε άγνωστος, είτε συμπατριώτης μας είτε αλλοδαπός. Η μορφή του ενσαρκωμένου Κυρίου μας εμφανίζεται πάντοτε στην ματιά και στην καρδιά του πλησίον μας.

Οι μήνες που έρχονται μπροστά μας, θα είναι άραγε μήνες κατά τους οποίους πρέπει να προσπαθήσουμε να είμαστε πιστοί στα μικρά καθημερινά πράγματα, αυτά που μας βοηθούν να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους τουλάχιστον με τη ματιά της ανοιχτής και συγγενικής καρδιάς μας; Θα είναι μήνες κατά τους οποίους οφείλουμε να είμαστε πιστοί στην προσευχή μας, προσωπική και εκκλησιολογική; Εννοώ τον εκκλησιασμό στις τελετές της Κυριακής, με τα όρια που είναι ακόμα απαραίτητα, αλλά επωφελούμενη από αυτά που μπορούμε να κάνουμε και προπάντων από αυτά που μπορούμε να κάνουμε και προπάντων από αυτά που μπορούμε να τελέσουμε και να ζήσουμε. Κατά τους μήνες που έρχονται οφείλουμε να βλέπουμε με ανοιχτή ματιά την αδελφική μας αγάπη προς όσους έχουν ανάγκη, προς τους γέροντες και προς τους αδύναμους. Με ανοιχτή ματιά προπάντων με τη ματιά της καρδιάς σημαίνει να απευθύνουμε ασφαλώς ένα λόγο ειρήνης, ένα λόγο συμφιλίωσης και ενθάρρυνσης όχι ένα λόγο πικρό, που να δημιουργεί διαιρέσεις που να βάζει στην καρδιά μας μάσκες για να κρύβουν τη χριστιανική μας οντότητα και την ανθρώπινη προσωπικότητά μας.  Στις οικογένειες μας, στις κοινότητες μας, στις ενορίες μας, όλοι εμείς, άντρες και γυναίκες εκκλησιαστικής κοινωνίας και χωρίς μάσκες προσωπικών συμφερόντων, οφείλουμε να έχουμε μία ανοιχτή ματιά, τη ματιά του Ευαγγελίου του Κυρίου.

Ελπίζουμε ότι μπορούμε να συνεχίσουμε τον εκκλησιασμό  στις κυριακάτικες τελετές, οι οποίες είναι απαραίτητες και ζωοποιούν τη ζωή της πίστης μας. Αλλά ας μην λησμονούμε την προσωπική και οικογενειακή εκείνη προσευχή των Ψαλμών, την προσευχή της καρδιάς, την οποία σας συνιστώ, κατά τους μήνες αυτούς της χειμωνιάτικης πανδημίας. Για πολλούς από σας ήταν ασφαλώς μία νέα ανακάλυψη ή έστω και μία απλή ανακάλυψη αυτή η προσωπική προσευχή, η οποία πρέπει να καθοδηγεί και να υποστηρίζει τη χριστιανική μας ζωή.

Είθε ο Κύριος να μας χορηγήσει το σύντομο αυτό τέλος της πανδημίας. Είθε να μας αξιώσει να είμαστε άντρες και γυναίκες προσευχής, συμφιλίωσης, ώστε να μπορούμε να βλέπουμε τον πλησίον μας με ανοιχτή ματιά, με τη ματιά της καρδιάς, τη ματιά του Ευαγγελίου.

π. Εμμανουήλ Νιν

Αποστολικός Έξαρχος